استروژن چیست و چه فایده‌ای دارد؟ همه ما نام استروژن را شنیده‌ایم و احتمالا اطلاعاتی هم درباره این هورمون داریم. استروژن نقش پررنگی در بدن زنان و مردان دارد. کم بودن و زیاد بودن میزان آن در بدن می‌تواند عوارض مختلفی را در پی داشته باشد.
وجود این هورمون همچنین در تناسب اندام و بدنسازی هم تاثیر دارد. در مطلب زیر، ابتدا به سوال “استروژن چیست؟” پاسخ دادیم و سپس همه حقایق را در رابطه با استروژن و بدنسازی به شما خواهیم گفت.
استروژن چیست؟
استروژن چیست؟ استروژن نام گروهی از هورمون‌های زنانه است که نقش‌های مختلفی در بدن ایفا می‌کنند. این هورمون‌ها در زنان باعث بهبود سلامت جنسی و ویژگی‌های زنانه و بارداری می‌شود؛ همچنین به رشد دستگاه تولیدمثل و سینه‌ها کمک می‌کند. استروژن در سلامت شناختی، سلامت استخوان، عملکرد سیستم قلبی_عروقی و سایر فرآیندهای ضروری بدن زنان و مردان نقش دارد.
تخمدان‌ها، غدد فوق کلیوی و بافت‌های چربی بدن، این هورمون را تولید می‌کنند. بدن زن و مرد هر دو دارای این هورمون هستند، اما زنان بیشتر آن را تولید می‌کنند.
استروژن در چه چیزهایی وجود دارد؟
منبع غذایی استروژن چیست؟ استروژن یک هورمون جنسی است و نمی‌توان آن را دقیقا در غذاها و خوراکی‌ها پیدا کرد؛ اما غذاهای زیادی وجود دارد که «فیتواستروژن» دارند. فیتواستروژن یک ترکیب شیمیایی گیاهی است که ساختار و عملکردی شبیه به هورمون استروژن انسان دارد.
به طور کلی مواد غذایی گیاهی نسبت به سایر مواد غذایی، فیتواستروژن بیشتری دارند. در زیر لیستی از غذاهایی که استروژن دارند یا باعث تولید استروژن در بدن می‌شوند را می‌بینید:
- محصولات سویا: سویا و همه محصولات مربوط به آن مثل دانه سویا، توفو، تمپه و شیر سویا سرشار از ایزوفلاون هستند که نوعی فیتواستروژن است.
- دانه‌ها و آجیل‌ها: آجیل‌هایی مثل بادام، بادام هندی و پسته فیتواستروژن زیادی دارند. دانه‌هایی مثل دانه کتان یا کنجد هم منبع غنی فیتواستروژن به حساب می‌آیند.
- برخی میوه‌ها: هلو، توت فرنگی، تمشک، زغال اخته و زغال اخته حاوی فیتواستروژن است.
- سبزیجات: سبزیجات چلیپایی مانند کلم بروکلی، کلم‌پیچ و کلم بروکسل سرشار از فیتواستروژن هستند. سیر همچنین حاوی ترکیباتی است که می تواند بر سطح استروژن تأثیر بگذارد.
- حبوبات: نخود، عدس، لوبیا چشم بلبلی و لوبیا چیتی منابع خوبی از فیتواستروژن هستند.
- غلات: گندم کامل، جو، چاودار و جو حاوی فیتواستروژن هستند.
- بعضی نوشیدنی‌ها: چای سبز و سیاه هر دو حاوی فیتواستروژن هستند.
توجه کنید که این غذاها حاوی فیتواستروژن هستند، اما اثر آنها بر بدن هرکسی ممکن است متفاوت باشد. اگر شما در حال طی کردن دوره هورمون درمانی هستید، مصرف چنین غذاهایی را به پزشک خود اطلاع دهید.
قرص استروژن چیست؟
قرص استروژن یک داروی هورمونی است که خود هورمون استروژن یا ترکیبات مشابه آن را دارد. قرص استروژن، یک نوع داروی خاص و قوی است و فقط به دستور پزشک تجویز می شود؛ اما به صورت کلی کاربردهایی برای به تعادل رساندن مشکلات هورمونی دارد. این قرص انواعی دارد (قرص استروژن طبیعی، قرص استروژن مصنوعی، قرص استروژن ترکیبی و…) و البته ممکن است عوارض جانبی جدی هم داشته باشد بنابراین به هیچ وجه بدون تجویز پزشک مصرف نکنید.
قرص استروژن برای چی خوبه؟
استروژن یکی از هورمون‌های جنسی زنانه است که نقش مهمی در تنظیم چرخه قاعدگی، سلامت استخوان‌ها، و حفظ ویژگی‌های زنانه دارد. اگر پزشک صلاح بداند ممکن قرص استروژن برایتان تجویز کند؛ کاربردهای قرص استروژن معمولا شامل موارد زیر است:
- کمک به کنترل علائم یائسگی: مانند گرگرفتگی‌ها، تعریق شبانه، خشکی واژن، و تغییرات خلقی بانوانی که در این دوره هستند.
- پیشگیری از پوکی استخوان: پوکی استخوان متاسفانه یک عارضه بسیار رایج در بانوان مسن است، اما قرص استروژن می‌تواند تا حدی از پوکی شدید استخوان پیشگیری کند.
- درمان اختلالات هورمونی: گاهی برخی بانوان دچار اختلالات هورمونی مثل کمبود استروژن می‌شوند (مثل یائسگی زودرس) یا حتی به علت یک بیماری یا جراحی دچار کمبود استروژن می‌شوند. در چنین شرایطی قرص استروژن تجویز می‌شود تا این اختلال رفع شود.
- درمان برخی از مشکلات قاعدگی: در نهایت باید به مشکلات قاعدگی‌های دردناک یا نامنظم اشاره کنیم که گاهی اوقات برای درمان آن به قرص استروژن نیاز می‌شود.
وظایف استروژن در مردان
در پاسخ به “استروژن چیست؟” گفتیم که گروهی از هورمون‌های زنانه است. اما مردان هم به این هورمون نیاز دارند. استروژن نقشی حیاتی در فیزیولوژی مردان دارد و برای سلامتی و تندرستی آنها لازم است. چیزی که اهمیت دارد، تعادل این هورمون در بدن مردان است، عدم تعادل آن می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند ناباروری، اختلال نعوظ یا اختلالات خلقی شود. در ادامه وظایف کلی هورمون استروژن در مردان را برایتان نام می‌بریم:
- سلامت استخوان
- سلامت قلب و عروق
- تنظیم میل جنسی، عملکرد نعوظ و تولید اسپرم
- کاهش افسردگی و اضطراب و کمک به خلق و خوی بهتر
نقش هورمون استروژن در زنان
استروژن غیر از نقش خود به عنوان هورمون جنسی، کارهای بسیار مهم دیگری را هم انجام می‌دهد که به باروری مرتبط نیستند. این هورمون، روی قسمت‌هایی از بدن شما که گیرنده‌های هورمونی به ویژه استروژن دارند، عمل می‌کند. این هورمون تاثیرات زیر را در بدن زنان دارد. اگر می‌خواهید بدانید این تاثیرات استروژن چیستند، این قسمت را بادقت بخوانید.
۱. سلامت جنسی
استروژن مسئول رشد و تکامل آناتومی تناسلی شما از جمله واژن و رحم است. همچنین مسئولیت رشد سینه‌ها و رشد موهای ناحیه تناسلی و زیر بغل شما در دوران بلوغ را دارد. این تغییرات با هم نشان‌دهنده نزدیک شدن اولین دوره قاعدگی و آغاز سال‌های باروری شماست.
۲. چرخه قاعدگی
هدف اصلی چرخه قاعدگی، آماده کردن بدن بانو برای بارداری است. وقتی در یک سیکل ماهانه باردار نمی‌شوید، پوشش دیواره رحم شما می‌ریزد و عادت ماهانه می‌شوید. استروژن هورمونی است که هر ماه به منظور آمادگی برای بارداری، پوشش داخلی رحم را تشکیل می‌دهد.
۳. رشد و سلامت استخوان
استروژن نقش مهمی در رشد سالم استخوان‌های شما دارد. همچنین گردش خون را در استخوان‌های بالغ شما تنظیم می‌کند و از تضعیف آنها محافظت می‌کند. در یائسگی، زمانی که سطح این هورمون کاهش پیدا می‌کند، زنان می‌توانند افزایش قابل توجهی در تحلیل استخوان را تجربه کنند، زیرا اثر محافظتی این هورمون از بین می‌رود.
این افزایش چشمگیر از دست‌دادن استخوان، می‌تواند منجر به پوکی استخوان شود که شما را در معرض خطر بیشتری برای شکستگی لگن قرار می‌دهد.
۴. سلامت قلب
در برابر بیماری قلبی نقش استروژن چیست؟ این هورمون برای کمک به سالم نگه داشتن رگ‌های خونی، کارهای مفید زیادی در بدن شما انجام می‌دهد، از جمله کاهش التهاب و کنترل سطح کلسترول. در مجموع، تأثیر مثبت آن در پیشگیری از بیماری قلبی در زنان، پیش از یائسگی قابل توجه است. در یائسگی، زمانی که اثر محافظتی استروژن از بین می‌رود، بیماری قلبی در زنان افزایش می‌یابد.
۵. مدیریت خلق و خو
استروژن تأثیر بسیار مهمی بر مغز دارد. علاوه بر این، این هورمون نقش مهمی در خلق و خوی شما ایفا می‌کند، زیرا تأثیر بسیار قوی بر سروتونین دارد. سروتونین یک ماده شیمیایی متعادل‌کننده خلق و خو است و استروژن تولید آن را افزایش می‌دهد.
این بدان معناست که وقتی سطح استروژن شما پایین باشد، سطح سروتونین شما نیز پایین می‌آید. تأثیر این امر در برخی از زنان بسیار چشمگیر است. تصور می‌شود که کاهش استروژن و سروتونین باعث تشدید افسردگی پس از زایمان و یائسگی می‌شود.
ورزش و استروژن | ارتباط بین ورزش و استروژن چیست؟
بر اساس یک مطالعه جدید و قابل توجه که روی DNA، هورمون‌ها و سلول‌های مغزی موش‌های آزمایشگاهی انجام شد، دانشمندان متوجه شدند که استروژن می‌تواند فعالیت مغز را به گونه‌ای تغییر دهد که بر میزان فعالیت بدنی تأثیر بگذارد.
این مطالعه با استفاده از فناوری پیشرفته نشان داد که جهش استروژن، فرآیندهایی را در مغز موش آغاز می‌کند که باعث می‌شود حیوانات فعال‌تر شوند.
این تحقیق، روی موش‌ها انجام شد؛ اما نتایج را می‌توان تا مقدار زیادی به انسان‌ها هم تعمیم داد. یافته‌های حاصل از این بررسی به ما نشان می‌دهد که چرا زنان اغلب پس از یائسگی، زمانی که سطح استروژن آنها خیلی کاهش می‌یابد، علاقه خود را به ورزش و تحرک از دست می‌دهند.
نتایج، همچنین نشان می‌دهد که چگونه مغز و فرآیندهای بیولوژیکی درونی با هم کار می‌کنند و نقش مهمی در تحرک و عدم تحرک ایفا می‌کنند.
نقش استروژن در بدنسازی مردان
به عنوان یک بدنساز آقا، شاید تا به حال با شرایط «استپ عضلانی» روبه‌رو شده‌اید. شما خوب وزنه می‌زنید، تغذیه خوبی دارید، اما انگار پیشرفت شما متوقف شده‌است و نه تنها پیشرفت نمی‌کنید، بلکه عضله هم از دست می‌دهید. مشکل کجاست و ربط این موضوع با استروژن چیست؟
یکی از مشکلات شما می‌تواند بالارفتن بیش‌ازحد استروژن در بدن باشد. وجود هورمون جنسی زنانه در مقادیر کم، برای مردان نیز حیاتی است. اما میزان آن، وقتی بیش از حد بالا می‌رود، دردسرساز می‌شود.
چرا کنترل استروژن برای بدنسازان مهم است؟
گفتیم که هورمون استروژن در بدن مردان هم هست و به آن نیاز دارند؛ اما داشتن بیش از حد آن می‌تواند بدنسازی شما را مختل کند.
عدم تعادل هورمونی، زمانی اتفاق میفتد که تستوسترون شما پایین می‌آید و استروژن‌تان بالا می‌رود. اگر این اتفاق بیفتد، ممکن است که علائم مختلفی را تجربه کنید؛ از جمله:
- افزایش وزن به خصوص در اطراف شکم
- رشد آهسته عضلات
- در موارد جدی‌تر، عضلات ضعیف و کاملا تحلیل می‌روند
- ژنیکوماستی
- از دست دادن انگیزه و میل جنسی
- خستگی
- کاهش تعداد اسپرم
علائم و عوارض بالا بودن استروژن
بالا رفتن سطح این هورمون می‌تواند خود به خود رخ‌دهد، اما گاهی در اثر مصرف برخی داروها، تعادل هورمونی به‌هم میخورد و سطح آن بسیار بالا می‌رود.
علائم و عوارض سطح بالای استروژن در زنان
- نفخ
- ریزش مو
- افزایش وزن
- کاهش میل جنسی
- خواب آلودگی یا خستگی
- دوره‌های قاعدگی نامنظم (در زنان)
- نوسانات خلقی، اضطراب و حملات پانیک
- افزایش علائم سندرم پیش از قاعدگی (PMS)
- تورم و حساسیت در سینه‌ها، توده‌های فیبروکیستیک در سینه‌ها
عوارض استروژن بالا در مردان
اگرچه غالبا استروژن را هورمونی زنانه می‌دانند؛ اما بدن مردان هم این هورمون را تولید می‌کند. تعادل سالم استروژن و تستوسترون برای رشد و تکامل جنسی مهم است. هنگامی که این هورمون‌ها نامتعادل می‌شوند، رشد و عملکرد جنسی آقایان ممکن است تحت تأثیر قرار گیرد. علائم سطح بالای هورمون استروژن چیست؟
- ناباروری: این هورمون در مردان تا حدی مسئول ایجاد اسپرم سالم است. هنگامی که سطح آن بالا باشد، سطح اسپرم ممکن است کاهش یابد و منجر به مشکلات باروری شود.
- ژنیکوماستی: ممکن است استروژن رشد بافت سینه را تحریک کند. مردان با سطح بیش از حد این هورمون، ممکن است که دچار ژنیکوماستی شوند، وضعیتی که منجر به بزرگتر شدن سینه‌ها می‌شود.
- اختلال نعوظ: مردانی که سطوح بالایی از این هورمون را دارند، ممکن است که در نعوظ یا حفظ آن مشکل داشته باشند.
آیا کمبود استروژن باعث لاغری می‌شود؟
نه کاملا برعکس است. پس در چاقی و لاغری، نقش استروژن چیست؟ کمبود استروژن باعث کاهش وزن نمی‌شود، بلکه با افزایش وزن مرتبط است. شاید شما هم از بانوانی که در حال طی دوره یائسگی هستند شنیده باشید که وزن‌شان بی‌دلیل بالا می‌رود، این به علت کمبود استروژن است. سطح پایین استروژن از چند جهت باعث افزایش وزن می‌شود:
- استروژن در تنظیم متابولیسم گلوکز و لیپید نقش دارد. هرچه استروژن پایین‌تر باشد، مقاومت به انسولین و چربی سوزی هم بالاتر می‌رود.
- همچنین یکی از نقش‌های استروژن، حفظ توده عضلانی است و کمبود آن می‌تواند باعث تحلیل رفتن بافت عضلانی و درنتیجه کند شدن متابولیسم و چاق شدن باشد.
- استروژن بر هورمون سیری و گرسنگی هم اثرگذار است، استروژن پایین می‌تواند اشتهای شما را مختل کند و باعث پرخوری عصبی شود. در نهایت باید به این اشاره کنیم که کمبود استروژن می‌تواند باعث شود که تجمع چربی در ناحیه شکم و پهلوی شما بیشتر شود.
سخن پایانی
استروژن چیست؟ استروژن نوعی هورمون است که نقش پررنگی در بدن افراد، به‌خصوص، بدن زنان دارد. کم و زیاد شدن این هورمون و عدم تعادل آن در بدن، باعث ایجاد مشکلات مختلفی می‌شود. در این مطلب از فیتامین، ابتدا گفتیم که استروژن چیست و سپس مسائلی چون نحوه عملکرد آن، عوارض کم و زیاد شدنش در بدن و رابطه آن با بدنسازی را بررسی کردیم.
منابع : healthline – medicinenet
