پارگی مینیسک چگونه است؟ یکی از شایع‌ترین آسیب‌هایی که برای پا اتفاق میفتد، پارگی مینیسک زانو است. هر گونه فعالیتی که باعث شود به شدت زانوی خود را بچرخانید یا بپیچانید، به خصوص زمانی که تمام وزن خود را روی آن قرار می دهید، می‌تواند منجر به پارگی مینیسک شود.
اما پارگی مینیسک زانو دقیقا چیست؟ چطور می‌توان آن را تشخصیص داد و درمانش کرد؟ این مطلب را تا انتها بخوانید تا پاسخ همه پرسش‌های خود را درباره پارگی مینیسک زانو بگیرید.
مینیسک زانو چیست؟
هر یک از زانوهای شما دارای دو تکه غضروف C شکل است که مانند یک بالشتک بین استخوان ساق پا و ران شما عمل می‌کند. پارگی منیسک باعث درد، تورم و سفتی این قسمت می‌شود. همچنین ممکن است که انسداد حرکت زانو را احساس کنید و در کشیدن کامل زانوی خود مشکل داشته باشید.
درمان محافظه کارانه (مانند استراحت، یخ و دارو) گاهی اوقات برای تسکین درد پارگی مینیسک زانو کافی است و به آن زمان می‌دهد تا خود به خود بهبود یابد. اما در موارد دیگر، مینیسک پاره شده نیاز به جراحی دارد.
تشخیص پارگی مینیسک
اگر منیسک شما پاره شده است، ممکن است ۲۴ ساعت یا بیشتر طول بکشد تا درد و تورم آن شروع شود، به خصوص اگر پارگی کوچک باشد، ممکن است علائم و نشانه‌های زیر را در زانوی خود احساس کنید:
- حسی شبیه به ترکیدن
- سفتی و تورم زانو
- درد، به خصوص هنگام چرخاندن زانو
- مشکل در صاف کردن کامل زانو
- قفل شدن زانو، هنگام حرکت آن
- احساس جابجایی زانو
برای پارگی مینیسک زانو چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر زانوی شما درد دارد یا متورم است، یا اگر نمی‌توانید زانوی خود را به روش‌های معمول حرکت دهید، باید زودتر با یک پزشک یا متخصص تماس بگیرید.
عوامل پارگی مینیسک زانو
پارگی مینیسک می‌تواند ناشی از هر فعالیتی باشد که باعث می‌شود شما زانوی خود را به زور بچرخانید یا بپیچید، مانند چرخش تهاجمی یا توقف و چرخش ناگهانی. حتی زانو زدن روی زمین، چمباتمه زدن عمیق یا بلند کردن وسیله سنگین، گاهی می‌تواند منجر به پارگی مینیسک زانو شود.
در بزرگسالان و افراد مسن‌تر، تغییرات دژنراتیو زانو می‌تواند منجر به پارگی منیسک با آسیب کم یا حتی بدون آسیب شود.
ریسک پارگی مینیسک زانو برای چه کسانی بیشتر است؟
انجام فعالیت‌هایی که شامل چرخش و پیچش تهاجمی زانو است، شما را در معرض خطر پارگی مینیسک زانو قرار می‌دهد. این خطر به ویژه برای ورزشکاران بسیار زیاد است؛ به ویژه کسانی که ورزش‌های تماسی مانند فوتبال یا تکواندو را انجام می‌دهند یا فعالیت‌هایی دارند که شامل چرخش می‌شوند، مانند تنیس یا بسکتبال.
خطر ساییدگی و پارگی زانو با افزایش سن و چاقی، افزایش می‌یابد.
انواع پارگی مینیسک
نوع پاره شدن مینیسک زانو برای انتخاب نوع درمان اهمیت زیادی دارد. نوع پارگی و آسیب‌دیدگی مینیسک زانو با توجه به محل و شدت جراحت بسیار متفاوت است و به چند دسته مختلف تقسیم می‌شود.
البته به غیر از نوع پارگی یا آسیب دیدگی مینیسک عوامل دیگری هم هستند که نوع درمان را تعیین می‌کنند. در اینجا شش مورد از شایع‌ترین انواع پارگی مینیسک زانو را نام می‌بریم.
۱. پارگی های درون مینیسکی | پارگی‌های ناکامل
پارگی‌های درون مینیسکی را بسیار فراوان می‌بینیم. اغلب این نوع پارگی، نشان از آغاز تغییرات دژنراتیو در مینیسک زانو دارد.
۲. پارگی شعاعی
پارگی‌های شعاعی هم از جمله شایع‌ترین نوع پارگی‌های مینیسک زانو هستند. این نوع پارگی در قسمت بدون رگ مینیسک رخ می‌دهد که خونرسانی خوبی ندارد؛ بنابراین توانایی بسیار کمی برای ترمیم خودش دارد. به همین علت پارگی شعاعی مینیسک اغلب اوقات نیاز به مداخله پزشکی و جراحی دارد.
۳. پارگی عرضی
پارگی عرضی، نوعی از آسیب مینیسک است که برخلاف پارگی شعاعی، احتمال ترمیمِ آن، بسیار بیشتر است.
۴. پارگی فلپ
پارگی فلپ مینیسک زانو فرم دیگری از آسیب زانو است که شیوع کمتری دارد. اگر پارگی فلپ منجر به قفل شدن زانو شود، حتما نیاز به جراحی دارد.
۵. پارگی پیچیده
پارگی پیچیده مینیسک نوعی از پارگی مینیسک زانو است که متاسفانه مجموعه‌ای از چند نوع پارگی را شامل می‌شود. به دلیل ماهیت پیچیده این پارگی، زانو توانایی کمی در ترمیم خود دارد و جراح در اغلب اوقات مجبور به خارج کردن قسمت آسیب دیده مینیسک می‌شود.
۶. پارگی باکت هندل
پارگی باکت هندل شکل وسیعی از پارگی عرضی است که از آنجا که آسیب بسیار وسیع است، حرکات طبیعی زانو را با اختلال مواجه می‌کند. معمولا این نوع آسیب نیاز به جراحی دارد.
پارگی مینیسک منجر به چه می‌شود؟
پارگی مینیسک درمان نشده می‌تواند منجر به احساس جابجایی زانوی شما، ناتوانی در حرکت دادن زانو به طور معمول یا درد مداوم زانو شود. احتمال ابتلا به آرتروز در زانوی آسیب دیده بیشتر است.
درمان پارگی مینیسک زانو
همان‌طور که گفتیم درمان پارگی منیسک به اندازه و محل پارگی بستگی دارد. عوامل دیگری که بر درمان تأثیر می‌گذارند عبارتند از سن، سطح فعالیت و آسیب‌های مرتبط.
قسمت بیرونی منیسک، که اغلب “منطقه قرمز” نامیده می‌شود، خون خوبی دارد و گاهی اوقات اگر پارگی کوچک باشد، می‌تواند خود به خود بهبود یابد. در مقابل، دو سوم داخلی مینیسک که به “منطقه سفید” معروف است، جریان خون خوبی ندارد. پارگی‌های این ناحیه به خودی خود بهبود نمی‌یابند؛ زیرا این ناحیه فاقد رگ‌های خونی برای وارد کردن مواد مغذی شفابخش است.
آیا همه پارگی‌ها به جراحی نیاز دارند؟
خوشبختانه همه پارگی‌های مینیسک زانو نیازی به جراحی ندارند. اگر زانوی شما قفل نمی‌شود و ثابت است، به احتمال زیاد علائم برطرف می‌شوند و درمان‌هایی غیر از جراحی کفایت می‌کند. در ادامه روش‌های رایج برای درمان پارگی مینیسک را معرفی می‌کنیم.
روش rice برای درمان آسیب دیدگی مینیسک
برای سرعت بخشیدن به درمان می‌توانید از روش RICE استفاده کنید. روش RICE به معنای روش محافظه کارانه‌ای است که از چهار بخش اصلی تشکیل شده است که درباره هر کدام، توضیح مختصری خواهیم داد.
Rest the knee, Ice the knee, Compress the knee, Elevate your knee
Rest یا استراحت
- به زانو استراحت دهید؛
- اگر زانو دردناک است، فعالیت‌ها را به پیاده‌روی محدود کنید؛
- برای کمک به تسکین درد از عصا استفاده کنید؛
- زیر نظر پزشک مسکن مصرف کنید.
Ice یا یخ
- برای کاهش درد و تورم روی زانوی خود یخ بگذارید؛
- این کار را به مدت ۱۵-۲۰ دقیقه هر ۳-۴ ساعت به مدت ۲-۳ روز یا تا زمانی که درد و تورم از بین برود، انجام دهید؛
- یخ را مستقیم روی پوست قرار ندهید که آسیب سرمازدگی هم اضافه نشود.
Compress یا بستن
- زانوی خود را ببندید؛
- برای کنترل تورم از یک بانداژ الاستیک یا یک پارچه تمیز دیگر روی زانوی خود استفاده کنید؛
Elevate یا بالا قرار دادن
- زمانی که نشسته‌اید یا دراز کشیده‌اید، یک بالش زیر پای‌تان بگذارید و زانوی خود را بالاتر سطح بدن قرار دهید.
داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی برای درمان پارگی مینیسک
در کنار رعایت موارد بالا، می‌توانید زیر نظر پزشک، داروهای ضد التهابی مصرف کنید. داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)، مانند Advil، Aleve، یا Motrin، به کاهش درد و تورم کمک می‌کنند. با این حال، این داروها می‌توانند عوارض جانبی مانند افزایش خطر خونریزی و زخم داشته باشند. این داروها را باید فقط در شرایط خاصی استفاده کنید، آن هم قطعا زیر نظر پزشک و در مقدار تجویز شده.
زانوبند طبی برای درمان مینیسک زانو
زانوبند طبی می‌تواند برای زانویی که دچار پارگی مینیسک شده، مفید باشد و آن را ثابت نگه دارد؛ اما زانوبند به خودی خود یک درمان نیست. لازم است که پزشک نوع پارگی مینیسک زانوی شما را تشخیص دهد و به طور کامل وضعیت زانوی شما را بررسی کند و سپس زانو بند را برای‌تان تجویز کند. این وظیفه پزشک است که نوع زانوبند را برای شما انتخاب می‌کند نه خود شما.
اما زانوبند طبی چه تاثیری دارد؟ زانوبندها به روش‌های مختلفی به زانوی آسیب‌دیده کمک می‌کنند. به طور مثال بعضی زانوبندها از چرخش بیش از حد زانو جلوگیری می‌کنند و بعضی از انواع آن‌ها، فشار وارده به زانو را کم می‌کنند. نوع دیگری از زانوبندها فقط برای ورزش و تمرینات درمانی استفاده می‌شود. به‌طور کلی زانو بندها معمولا درد را کاهش می‌دهند و آرامش بیشتری به بیمار می‌دهند.
تحریک الکتریکی برای درمان زانوی آسیب‌دیده
تحریک الکتریکی با توجه به منطقه هدف به ۲ دلیل انجام می‌شود. اگر اعصاب فراپوستی را با امواج الکتریکی تحریک کنیم، مسیر پیام عصبی زانو به مغز مسدود شده و موجب کاهش درد می‌شود. در این روش جریان الکتریکی بسیار ضعیفی از طریق پوست به بافت وارد می‌شود تا به بیمار کمک کند که احساس بهتری داشته باشد.
اما اگر اعصاب عضلانی را با تکانه‌های الکتریکی تحریک کنیم، ممکن است بتوانیم التهاب را کم کرده و عضلات محافظ زانو را تمرین دهیم. این کار به مرور، عضلات اطراف زانو را تقویت کرده و کمک به درمان شما خواهد بود.
تزریق کورتیزون
تزریق کورتیکواستروئید یا کورتیزون یکی از روش‌های تقریبا غیر تهاجمی است که به صورت موقت درد و التهاب مفصل زانو را کاهش می‌دهد. در کنار تزریق معمولا از فیزیوتراپی و برنامه ورزشی مخصوص هم استفاده می‌شود تا درمان بهتر و کامل تر پیگیری شود.
همان‌طور که گفتیم تزریق کورتیزون، درمان محسوب نمی‌شود و یک روش موقتی برای تکسین درد و التهاب است. کورتیزون، عارضه‌ای ندارد. وقتی شما کورتیزون دریافت می‌کنید، این ماده در کل بدن تاثیر می‌گذارد و فقط محدود به منطقه تزریق شده، نیست. سیستمیک وارد شدن کورتیزون به درون جریان خون ممکن است که عوارض زیر را داشته باشد:
- افزایش قند خون
- قرمز شدن پوست
- تغییر در رنگدانه‌های پوستی
- از بین رفتن بافت چربی
- پارگی تاندون (در صورت تزریق مکرر)
نکته: از آنجا که تصمیم برای تزریق کورتیزون بسیار مهم است، باید پزشک این روش را برای شما تجویز کند.
اوزون تراپی
اوزون تراپی به زبان ساده یعنی تزریق گاز اوزون به همراه دیگر داروهای طبیعی به داخل ناحیه موردنظر. تزریق اوزون به ناحیه مجروح، خون رسانی آن ناحیه را افزایش می‌دهد و جریان مواد مغدی شفابخش را به آن قسمت، افزایش می‌دهد که در نتیجه بهبود طبیعی بدن، تقویت شده و سرعت می‌گیرد.
سه جزء اصلی در اوزون تراپی وجود دارد که هرکدام در روند درمان ضروری هستند. داروهای ضدالتهاب طبیعی، اولین جزء اوزون تراپی است. این داروها تورم و التهاب زانوی مجروح را کاهش می‌دهند و گردش خون را بالا می‌برند.
جزء دوم تزریق ویتامین و مواد معدنی خاصی است که در روند بهبود طبیعی بدن بسیار اهمیت دارد و در آخر، جزء سوم درمان با ازون، گاز اکسیژن به فرم اوزون است. ترکیب این سه جزء، گردش خون را در ناحیه مجروح بهبود بخشیده و بافت‌های آسیب‌دیده را بازسازی می‌کند. معمولا بیشتر بیماران با اولین تزریق کاهش درد خوبی را تجربه می‌کنند. تمام مراحل درمان، از ابتدا تا انتها باید زیر نظر پزشک باشد.
تزریق پی ار پی
تزریقات پی آر پی (PRP) در علم پزشکی، یک تکنیک موثر دیگر برای آسیب‌های مربوط به استخوان و مفاصل است. این تکنیک جدید نیست و روش تزریق PRP بیش از ۲۰ سال است که ابداع شده و استفاده می‌شود. اما پی ار پی چیست؟
منظور از PRP همان Platelet-Rich Plasma به معنای پلاکت غنی از پلاسما است. پی آر پی همان پلاسمای خون است با این تفاوت که پلاکت‌های موجود در آن بسیار بیشتر است (حدود ۵ تا ۱۰ برابر بیشتر). از آنجا که پلاکت دارای پروتئین‌های “فاکتورهای رشد” هست، درمان و بازسازی بافت آسیب‌دیده مفصلی سرعت می‌گیرد و از شدت گرفتن جراحت پیشگیری می‌کند. از آنجا که این روش هزینه و عارضه کمتری دارد و تاثیر بسیار خوبی هم می‌گذارد، یک روش موفق برای درمان پارگی‌های مینیسک زانو است.
نکته: اگر کار با زانوی خود را قبل از بهبودی شروع کنید، ممکن است که باعث آسیب بیشتر آن شود.
نکاتی برای درمان محافظه کارانه
برای کنترل و درمان آسیب‌دیدگی زانو باید نکات زیر را بدانید و به کار ببندید تا هر چه زودتر سلامتی کامل خود را به دست آورید.
- تمرینات کششی و تقویتی زانو را انجام دهید؛ (از پزشک خود بخواهید که یک فیزیوتراپیست به شما معرفی کند.)
- از انجام فعالیت‌های پر فشار مانند دویدن و پریدن جدا خودداری کنید؛
- این درمان‌های محافظه کارانه همیشه کافی نیستند، اگر پارگی شما وسیع و ناپایدار است یا باعث ایجاد علائم قفل‌شدگی زانو شود، ممکن است که برای ترمیم یا برداشتن قسمت‌های ناپایدار، جراحی لازم باشد.
- روش جراحی معمولاً بسیار ساده است و اغلب می‌توانید همان روز به خانه بروید. در صورت انجام جراحی، ممکن است که پس از آن به یک بریس برای محافظت نیاز داشته باشید.
تمرینات پارگی مینیسک
۱. انقباض همسترینگ:
- پشت پا خوابیده
- پل تکپا
۲. انقباض چهارسرران:
- کشش چهارسر در حالت لانگ
- بلند کردن پا نشسته
۳. انقباض خارج ران
- خارج ران ایستاده
۳. انقباض عضلات باسن:
- پل باسن
- پلانک معکوس
مدت زمان بهبودی
زمان بهبودی زانوی شما به عوامل مختلفی بستگی دارد؛ از جمله شدت پارگی مینیسک. بهبودی کامل پس از جراحی بسته به نوع عمل انجام شده و همچنین سایر عوامل ممکن است ۴ تا ۶ هفته طول بکشد. اما به خاطر داشته باشید که سرعت بهبودی افراد متفاوت است. در بیشتر موارد از فیزیوتراپی پس از جراحی برای به حداقل رساندن عوارض و سرعت بخشیدن به بهبودی کمک گرفته می‌شود.
اگر پزشک شما موافق باشد، می‌توانید فعالیت جدیدی را انجام دهید که درد زانو را در حین بهبودی تشدید نکند. به عنوان مثال، دوندگان می‌توانند شنا را امتحان کنند. در کل نباید عجله کنید.
چه مدت بعد از درمان زانو می‌توان فعالیت ورزشی را شروع کرد؟
سعی نکنید خیلی زود به سطح قبلی فعالیت بدنی خود بازگردید تا زمانی که:
- بدون درد بتوانید زانوی خود را به طور کامل خم کرده و صاف کنید.
- هنگام راه رفتن، دویدن یا پریدن، هیچ دردی در زانو احساس نکنید.
- زانوی شما دیگر متورم نباشد.
- زانوی آسیب دیده شما به اندازه زانوی آسیب ندیده‌تان قوی باشد.
سخن پایانی
پارگی مینیسک زانو یک عارضه پرتکرار و رایج در ورزش است و انواع مختلفی هم دارد. برای انتخاب روش درمان، باید نوع پارگی به درستی تشخیص داده شود. در اغلب موارد، این مشکل را می‌توان با درمان‌های خانگی و محافظه کارانه مثل استراحت، یخ، دارو و… رفع کرد. در مواردی هم که آسیب دیدگی جدی و شدید است، احتمالا نیاز به عمل جراحی است.
در این مطلب به موضوع پارگی مینیسک زانو و انواع آن پرداختیم و روش‌های درمان و نکات مربوط به آن را به طور مفصل معرفی کرده و توضیح داده‌ایم.
منابع : mayoclinic – webmd – hopkinsmedicine
