همه ما تا به حال اصطلاح قفل شدن زانو را شنیده‌ایم؛ اما دقیقا قفل کردن زانو به چه معناست؟ زانوها یکی از مهمترین و پیچیده‌ترین مفاصل بدن هستند. زانوها وظایف مختلفی را برعهده دارند و اگر دچار مشکل شوند، زندگی و فعالیت‌های ما هم مختل می‌شود.
از آنجایی زانوها نقش پررنگی در روزمره‌ی ما دارند، متأسفانه بیش از سایر عضلات در معرض آسیب و حادثه هم قرار می‌گیرند. در ادامه یکی از آسیب‌های رایج؛ یعنی قفل شدن زانو را توضیح خواهیم داد و راه‌هایی برای درمانش معرفی خواهیم کرد.
قفل شدن مفصل زانو به چه معناست؟
طراحی مفصل زانو طوری است که خم و راست شود و کمی هم بچرخد. اما اگر نتوانید زانوی خود را خم و راست کنید یا بچرخانید، حالتی پیش آمده که به اصطلاح قفل شدن زانو نامیده می‌شود. قفل شدن زانو زمانی است که پا در یک وضعیت متوقف می‌شود و خم شدن یا صاف کردن زانو غیر ممکن است.
قفل کردن زانو ممکن است فقط چند ثانیه باشد، یا شاید هم بیشتر طول بکشد. همه چیز بستگی به این دارد که چه چیزی باعث قفل کردن زانو شده است.
انواع قفل شدن زانو
مفصل زانو استخوان ران (فمور) را به استخوان ساق پا (درشت نی) متصل میکند و کارهای زیادی را برای ما انجام می‌دهد. بعد از توضیح کلی که درباره قفل شدن زانو دادیم، باید به اطلاع‌تان برسانیم که دو نوع قفل شدگی زانو وجود دارد.
قفل شدن کاذب زانو
قفل شدن کاذب زانو زمانی اتفاق میفتد که درد شدید زانو باعث اسپاسم و گرفتن عضلات آن شود. این قفل شدن یک مکانیسم دفاعی خودکار است که بدن شما برای پیشگیری از حرکت بیشتر زانو از آن استفاده میکند. محدود کردن حرکت زانو به این ترتیب باعث می‌شود که از آسیب بیشتر به آن جلوگیری شود.
اگرچه در این حالت زانو سفت و متورم می‌شود و هرگونه خم یا صاف کردن آن بسیار دردناک است، اما مفصل زانو به خودی خود از نظر فیزیکی ناتوان از حرکت نیست.
قفل شدن واقعی زانو
قفل شدن واقعی زانو زمانی اتفاق میفتد که یک مشکل فیزیکی از حرکت آن جلوگیری کند و اجازه خم و راست شدن به مفصل زانو را ندهد. زمانی که فردی زانوی قفل شده به معنای واقعی داشته باشد، مفصل زانوی او در یک وضعیت گیر میکند و اصلا نمی‌تواند آن را حرکت دهد.
دلایل قفل شدن کاذب زانو
دلایل قفل شدن زانو بسته به نوع آن متفاوت است. اگر قفل شدن زانو از نوع کاذب باشد، دلیلش در حقیقت نوعی حفاظت از زانو است؛ به این معنا که درد و آسیب شدیدی به مفصل وارد شده و شما نمی‌توانید آن را حرکت دهید؛ چراکه درد شدید زانو باعث اسپاسم و انقباض عضلات زانو می‌شود. در این حالت زانو از نظر فیزیکی قفل نیست، اما با این وجود، نمی‌تواند آن‌طور که باید حرکت کند.
این حالت یک مکانیسم دفاعی خودکار است که برای جلوگیری از حرکت زانو رخ می‌دهد تا آسیب بیشتری به آن وارد نشود. دلایلی که باعث قفل شدن زانو به صورت کاذب می‌شود؛ عبارتند از:
- درد شدید ناشی از یک حادثه یا ضربه؛
- سندرم پلیکا (التهاب بافت مفصل زانو)؛
- التهاب ناشی از آسیب یا بیماری دژنراتیو مفصل (استئوآرتریت)؛
- ناهنجاری‌های مربوط به کشکک زانو، جایی که کاسه زانو به درستی حرکت نمی‌کند.
دلایل قفل شدن واقعی زانو
قفل شدن زانو از نوع واقعی ناشی از یک یا چند مشکل فیزیکی و مکانیکی در مفصل زانو است. به عبارت دیگر، مانعی وجود دارد که از نظر فیزیکی جلوی حرکت زانو را می‌گیرد و به اصطلاح زانو را قفل کرده. اما چرا این اتفاق میفتد؟
اغلب، مهمترین علت قفل شدن زانو، پارگی منیسک است. در این وضعیت یک دسته بزرگ از غضروف پاره شده در زانو (به نام منیسک) می‌تواند در داخل مفصل فرو رفته و از حرکت طبیعی مفصل جلوگیری کند. در ادامه دلایل مختلف قفل شدن زانو را می‌آوریم.
انجام ورزش به صورت مرتب باعث تقویت زانوی شما می‌شود. توصیه می‌کنیم یک برنامه ورزشی اصولی و اختصاصی از مربیان فیتامین بگیرید و از همین حالا تمرین خود را شروع کنید. در طول برنامه می‌توانید همه سوالات خود را از مربی بپرسید.
پارگی منیسک زانو
زانوهای شما دارای دو تکه غضروف به نام منیسک هستند که به عنوان ضربه گیر در جایی که زانو به ران برخورد میکند، قرار دارند. مینیسک ممکن است در حین حرکات شدید و پیچشی یا به دلیل یک حادثه آسیب ببینند یا پاره شوند. قسمت پاره شده مینیسک می‌تواند در مفصل زانو گیر کند و باعث قفل شدن آن شود.
از آنجایی که منیسک با افزایش سن نازک‌تر و ضعیف‌تر می‌شود، افراد مسن‌تر ممکن است حتی با فعالیت روزمره هم دچار پارگی مینیسک شوند. درمان پارگی منیسک بسته به نوع آسیب، می‌تواند خود به خود با استراحت، گذاشتن یخ، مصرف داروهای ضدالتهاب و مسکن بهبود یابد. در موارد دیگر، ممکن است به جراحی آرتروسکوپی (از طریق برش‌های کوچک) و سپس توان‌بخشی نیاز داشته باشید.
آسیب‌دیدگی رباط
رباط‌ها نوارهای قوی و محکمی هستند که از وسط زانو عبور می‌کنند تا آن را ثابت نگه دارند. یکی از مهمترین رباط‌های زانو ACL (رباط صلیبی) است که استخوان ران را به استخوان ساق پا متصل میکند. این رباط می‌تواند با ضربه مستقیم به زانو یا با توقف و چرخش ناگهانی کشیده یا پاره شود.
رباط‌های دیگری هم مثل PCL (رباط متقاطع خلفی) ، یا رباط LCL (رباط جانبی جانبی) و MCL (رباط جانبی داخلی) در طرفین زانو قرار دارند. اگر این رباط‌ها در اثر ضربه یا کشیدگی بیش از حد دچار آسیب دیدگی یا پارگی شوند، حرکت طبیعی زانو مختل شده و زانو قفل می‌شود. درمان این مشکل، نیاز به مداخله پزشک متخصص دارد.
دررفتگی کشکک
برخی آسیب‌های وارده به زانو می‌تواند باعث خارج شدن کاسه زانو یا کشکک از جایگاه خود شود؛ به این اتفاق دررفتگی کشکک می‌گویند که بسیار دردناک است. دررفتگی کشکک می‌تواند باعث قفل شدن حرکات زانو شود و درمان آن توسط پزشک انجام می‌شود.
التهاب مفصل زانو
اگر ساختارهای داخل مفصل زانو متورم و ملتهب شوند، ممکن است حرکات طبیعی زانو قفل شود و دیگر نتوانید زانوی خود را بچرخانید. تورم ممکن است در نتیجه حادثه، تحلیل رفتن بافت زانو یا آرتروز رخ دهد و باعث قفل شدن زانو شود.
شکستگی (یا ترک خوردن) یک قطعه استخوان
گاهی اوقات، یک قطعه استخوان کوچک در زانو ممکن است شکسته شود. شکستگی شاید به دلیل ضربه، آسیب غضروف یا بیماری دژنراتیو مفصل باشد. در برخی شرایط، ممکن است حتی متوجه نشوید که یک قطعه استخوان شکسته یا ترک خورده دارید تا زمانی که علائم کم کم ایجاد شوند. اما همین اتفاق می‌تواند حرکت مفصل زانو را مختل کند و زانوی شما از چرخش یا خم و راست شدن ناتوان شود. درمان چنین وضعیتی با جراحی اتفاق میفتد.
آرتروز زانو
آرتروز درد و التهاب مفصل است. هر مفصلی در بدن شما ممکن است تحت تاثیر آرتروز قرار گیرد، اما آرتروز زانو بسیار شایع است. این به این دلیل است که زانو یک مفصل تحمل کننده وزن است که در طول زندگی در معرض فشار زیادی قرار دارد.
آرتروز زانو می‌تواند منجر به تخریب و آسیب دیدن بافت مفصل شود که حرکت را با محدودیت مواجه کنند و در نتیجه زانو قفل شود.
درمان قفل شدن زانو
درمان زانوی قفل شده به دلیل و شدت آن بستگی دارد. ارزیابی و تشخیص روش درمان زانوی قفل شده توسط پزشک یا فیزیوتراپیست انجام می‌شود. پزشک مشخص میکند که چه چیزی باعث محدودیت حرکت شده و در نتیجه چه روش درمانی باید در پیش گرفته شود. خوشبختانه اکثر افراد با درمان مناسب می‌توانند به طور کامل بهبود یابند.
مراقبت در منزل
می‌توانید این درمان‌های خانگی را برای درمان زانوی قفل شده امتحان کنید:
- استراحت: از هر فعالیتی که به زانو فشار وارد میکند، اجتناب کنید و سعی نکنید با کم کم حرکت دادن زانو قفل آن را باز کنید. با گذشت زمان، می‌توانید به آرامی میزان ورزش را برای تقویت عضلات اطراف زانو افزایش دهید.
- حرکات کششی: حرکات کششی ساده در خانه ماهیچه‌هایی زانو را تقویت کرده و موقعیت مفصل را تثبیت میکند. اما مهم است که قبل از انجام هر تمرینی از پزشک اجازه بگیرید و بخواهید خودش برای شما تمرینات و حرکات را مشخص کند.
- کیسه یخ: می‌توانید از کیسه یخ برای کاهش التهاب، تورم و درد استفاده کنید.
- داروهای ضد درد: اگر درد شما شدید است، از پزشک بخواهید برای‌تان مسکن و آرام بخش تجویز کند تا ناراحتی و درد را کاهش دهد.
درمان تخصصی پزشکی
اگر درد شدید است و به مدت طولانی نمی‌توانید زانوی خود را حرکت بدهید، به پزشک مراجعه کنید. پزشک ممکن است یکی از این یا درمان‌ها را برای شما تجویز کند:
- فیزیوتراپی: حرکات کششی و تمریناتی برای تقویت و تثبیت زانو.
- بستن بریس: اگر پزشک، برای‌تان بریس تجویز کرد، لازم است که آن را ببندید؛ بریس یک نوع آتل یا محافظ زانو است که در پروسه درمان استفاده می‌شود.
- دارو: یک سری داروهای خوراکی یا تزریقی برای کاهش التهاب و کنترل علائم تجویز خواهد شد.
- جراحی: جراحی یک گزینه برای آسیب جدی زانو یا آرتریت طولانی مدت است. جراحی می‌تواند از ترمیم ساده غضروف زانو تا جایگزینی کامل مفصل برای آسیب‌های مزمن و شدید باشد. اگر قفل شدن زانو به دلیل شکستگی یا پارگی رباط باشد، اغلب نیاز به جراحی دارد.
درمان قفل شدن زانو با ورزش
تقویت مفصل زانو اغلب مانع از آسیب‌های وارد شده به زانو می‌شود و تمرینات قدرتی و کششی یک بخش مهم از درمان زانوی قفل شده است. بازیابی قدرت، ثبات و دامنه حرکتی کامل در زانو کمک میکند به فعالیت عادی خود بازگردید و از قفل شدن دوباره مفصل زانو پیشگیری کنید.
توصیه ایمنی مهم: برای انجام ورزش حتما از پزشک اجازه بگیرید.
سخن پایانی
قفل کردن زانو یک عارضه نسبتا رایج است و به دو نوع کاذب و واقعی تقسیم می‌شود. برای درمان قفل شدن زانو راه‌های مختلفی وجود دارد. اغلب این مشکل با استراحت و مراقبت‌های خانگی، حل می‌شود؛ ولی در موارد شدید‌تر نیاز به دخالت‌های پزشکی است. برای تقویت مفصل زانو چندین تمرین و راهکار وجود دارد که در این مطلب معرفی‌شان کردیم.
منبع: buoyhealth– verywellhealth
دیدگاهتان را بنویسید