چقدر با اصطلاحات حرکتی آشنا هستید؟ هر حرکت و موقعیت مفصل یا اندام در علم تربیت بدنی، با اصطلاح خاص خودش شناخته و بیان میشود. آشنایی با این اصطلاحات و واژههای حرکتی به ما کمک میکند تا درک بهتری از تمرین و ورزش داشته باشیم و بتوانیم در مواقع لازم عملکرد موثرتری داشته باشیم. در ادامه همه این اصطلاحات را برایتان توضیح خواهیم داد.
معرفی اصطلاحات حرکتی عمومی مفاصل
هر حرکت و تمرین در تربیت بدنی و دنیای ورزش اسم و اصطلاح مخصوصی دارد. دانستن این اصطلاحات برای انجام دادن تمرینات عمومی و ورزشهای اصلاحی کارکرد زیادی دارد. در این قسمت میخواهیم اصطلاحات حرکتی عمومی مفاصل را به شما معرفی کنیم.
اکستنشن (Extension)
اولین اصطلاح از اصطلاحات حرکتی که قصد داریم به شما معرفی کنیم، اکستنشن است. اصطلاح «اکستنشن» در تربیت بدنی یعنی صاف کردن، مثل صاف کردن زانو. اکستنشن به حرکتی گفته میشود که با افزایش زاویه بین دو قسمت بدن، آنها را از یکدیگر دورتر میکند. توانایی انجام اکستنشن برای حرکت کردن انسان ضروری است.
فلکشن (Flexion)
فلکشن یعنی خم کردن، و دقیقا برعکس اکستنشن است، مثل خم کردن آرنج یا زانو! در این حرکت زاویه بین دو استخوان کاهش پیدا میکند. مثلا وقتی آرنج خود را خم میکنید استخوان بازو به استخوان ساعد نزدیک میشود.
خم شدن بیش از حد و خارج از محدوده طبیعی مفصل، هایپرفلکسیون نامیده میشود که می تواند منجر به آسیبدیدگی شود.
ابداکشن (Abduction)
یکی دیگر از اصطلاحات حرکتی، ابداکشن است. ابداکشن یعنی دور کردن اندام از محور میانی بدن. مثل وقتی که دستان خود را بالا میبرید، در این حالت مفصل سرشانه شما در حال حرکت ابداکشن است. درجه ابداکشن بسته به انعطاف پذیری و آمادگی برای هر فردی متفاوت است.
ادداکشن (Adduction)
ادداکشن دقیقا برعکس حرکت ابداکشن و به معنای نزدیک شدن اندام به محور میانی بدن است. مثلاً کشیدن بازو به سمت بدن. هر مفصلی که قابلیت ابداکشن داشته باشد، قابلیت ادداکشن هم دارد، مثلا وقتی دستانتان را به سمت بدن برمیگردانید در حال اجرای حرکت ادداکشن هستید.
سیرکومداکشن (Circumduction)
سیرکومداکشن یک حرکت دایرهای است که ترکیبی از فلکشن، اکستنشن، ابداکشن و ادداکشن است! یعنی اگر مفصلی در بدن وجود دارد که همه چهار حرکت قبلی را میتواند انجام دهد، پس سیرکومداکشن هم میتواند انجام دهد. مثال ساده این حرکت چرخاندن دورانی بازو یا پا است.
اکسترنال روتیشن (External Rotation)
اکسترنال روتیشن یعنی چرخش خارجی، و به معنای چرخش یک مفصل یا عضو به سمت بیرون از بدن است. به طور مثال وقتی مفصل ران خود را به سمت بیرون میچرخانید در حال اجرای اکسترنال روتیشن هستید.
اینترنال روتیشن (Internal Rotation)
اینترنال روتیشن یکی دیگر از اصطلاحات حرکتی محسوب میشود و به معنای چرخش داخلی یک مفصل است، یعنی وقتی که یک مفصل به سمت داخل بدن میچرخشد. مثل چرخش بازو به سمت داخل بدن. هر مفصلی که چرخش خارجی را داشتهباشد، حرکت چرخش داخلی را نیز خواهدداشت. تنها مفاصل شانه و ران این حرکت را دارند.
معرفی اصطلاحات تخصصی حرکتی
حالا نوبت میرسد به معرفی اصطلاحات حرکتی تخصصی. در این قسمت اصطلاحات تخصصی برای هر کدام از اعضای بدن را به صورت مجزا معرفی میکنیم.
حرکات تخصصی مچ پا
- پلانتار فلکشن (Plantar Flexion): خم کردن مچ پا به سمت پایین (حرکتی شبیه ایستادن روی نوک انگشتان پا). در این حرکت مفصل مچ پا خم شده و حرکت «فلکشن» رخ دادهاست.
- دورسی فلکشن (Dorsiflexion): خم کردن مچ پا به سمت بالا. در این حرکت مفصل مچ پا خم شده و حرکت «فلکشن» رخ داده است.
- اینورژن (Inversion): یعنی چرخش کف پا به سمت داخل درحالتی که پاشنه ثابت باشد. به عبارت سادهتر اینورژن به معنای چرخش داخلی مچ پا است.
- اورژن (Eversion): یعنی چرخش کف پا به سمت خارج درحالی که پاشنه روی زمین ثابت است و تکان نمیخورد. به عبارت سادهتر اورژن یعنی چرخش خارجی مچ پا.
تخصصی مچ دست
- فلکشن مچ (Wrist Flexion): یعنی خم کردن مچ دست به سمت کف دست.
- اکستنشن مچ (Wrist Extension): به معنای باز کردن مچ به سمت پشت دست (از عقب) است.
- رادیکال دیویشن (Radical Deviation): یعنی حرکت مچ به سمت انگشت شست. به عبارت سادهتر یعنی وقتی که مچ خود را به سمت انگشتش شست کج می کنید.
- اولنار دیویشن (Ulnar Deviation): یعنی حرکت مچ به سمت انگشت کوچک! دقیقا برعکس رادیکال دیویشن.
تخصصی انگشتان دست
- اپوزیشن (Opposition): حرکت مورب انگشت شست به سمت کف دست، یا به عبارت سادهتر وقتی انگشت شست برای تماس با نوک سایر انگشتان خم می شود را حرکت اپوزیشن مینامند.
- ریپوزیشن (Reposition) : دقیقا مخالف حرکت اپوزیشن است و به معنای بازگشت شست به موقعیت اولیه پس از اپوزیشن است. اگر بخواهیم بیشتر توضیح دهیم یعنی وقتی که انگشت شست از کف دست دور می شود.
- فلکشن انگشتان: خم کردن انگشتان به سمت کف دست.
- اکستنشن انگشتان: صاف کردن انگشتان به سمت پشت دست.
تخصصی کتف
- پروترکشن (Protraction): حرکت کتفها به سمت جلو (مثل حرکت در آغوش گرفتن).
- ریترکشن (Retraction): حرکت کتفها به سمت عقب (مثل وقتی که سینه را جلو می دهید و شانهها را صاف میکنید).
- الویشن (Elevation): بالا بردن کتفها (مثل بالا انداختن شانهها).
- دپریشن (Depression): پایین آوردن کتفها و دقیقا برعکس حرکت الویشن است.
تخصصی شانه
- هوریزانتال ابداکشن (Horizontal Abduction): باز کردن بازو به صورت افقی از خط میانی بدن.
- هوریزانتال ادداکشن (Horizontal Adduction): نزدیک کردن بازو به خط میانی بدن به صورت افقی.
- فلکشن شانه: حرکت بازو به جلو و بالا در جلوی بدن. دامنه حرکت طبیعی حدود ۱۸۰ درجه ۳۴ است.
- اکستنشن شانه: حرکت بازو به سمت عقب. دامنه حرکتی نرمال این حرکت ۴۵ تا ۶۰ درجه است.
تخصصی گردن
- فلکشن گردن: خم کردن سر به جلو به سمت قفسه سینه.
- اکستنشن گردن: حرکت سر به سمت عقب مثل وقتی که بخواهید آسمان را ببینید.
- روتیشن گردن: چرخاندن سر به طرفین.
- لترال فلکشن (Lateral Flexion): خم کردن سر به سمت شانهها مثل وقتی که بخواهید گوش را به شانه برسانید.
تخصصی کمر
- فلکشن کمر: خم کردن تنه به سمت جلو.
- اکستنشن کمر: صاف کردن تنه یا حرکت آن به سمت عقب.
- روتیشن کمر: چرخش تنه به طرفین.
- لترال فلکشن کمر: خم کردن تنه به سمت چپ یا راست.
سخن پایانی
هر حرکت و موقعیت مفصل یا اندام در علم تربیت بدنی، اصطلاح مخصوص خود را دارد. دانستن این اصطلاحات برای مربیان و کارشناسان ورزشی لازم است. از طرفی آشنایی با اصطلاحات حرکتی و ورزشی برای عموم هم موثر و مفید خواهد بود و باعث میشود تا درک بهتری از تمرین و تاثیر آن بر بدن خودشان داشته باشند. در این مطلب انواع اصطلاحات حرکتی را برای مفصلهای مختلف معرفی کردیم و توضیح دادیم.
منابع: teachmeanatomy – wikipedia
