تعداد زیادی از افراد با بیماری ام اس دست و پنجه نرم می‌کنند. بر اساس گزارش موسسه ملی اختلالات عصبی و سکته مغزی (NINDS) حدود ۲ میلیون نفر در جهان درگیر ام اس هستند. اما بیماری ام اس دقیقا چیست و چگونه می‌توان جلوی پیشرفت آن را گرفت و برای درمانش اقدام کرد؟
خوشبختانه راهکارهایی برای درمان ms و پیشگیری از آن وجود دارد. با ما همراه باشید تا همه چیز درباره این بیماری را با شما درمیان بگذاریم.
بیماری ام اس چیست؟
مولتیپل اسکلروزیس یا همان MS یک بیماری است که سیستم عصبی مرکزی یعنی مغز، نخاع و اعصاب بینایی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. بیماری ام اس می‌تواند منجر به ایجاد علائم زیادی در سراسر بدن شود. چگونگی پیشرفت بیماری ام اس در هر فردی می‌تواند متفاوت باشد و چندان قابل پیش بینی نیست.
برخی از افراد، علائم خفیفی مانند تاری دید و بی حسی و گزگز شدن در اندام‌ها را دارند. در موارد شدید، فرد ممکن است فلج دست‌ها و پاها، از دست دادن بینایی و مشکلات حرکتی را تجربه کند. با این حال، چنین علائمی رایج نیست. ضمنا درمان‌های جدید در کاهش سرعت بیماری مؤثر هستند.
علت بیماری ام اس | بیماری ام اس چگونه شروع می‌شود؟
دانشمندان دقیقاً نمی‌دانند که چه چیزی باعث ام اس می‌شود، اما آنها معتقدند که این یک اختلال خود ایمنی است که بر سیستم عصبی مرکزی (CNS) تأثیر می‌گذارد. هنگامی که فردی به بیماری خودایمنی مبتلا می‌شود، سیستم ایمنی بدن به بافت سالم حمله می‌کند، همان‌طور که ممکن است به ویروس یا باکتری حمله کند. این اتفاق می‌تواند عمیقا نواحی زیر را تحت تأثیر قرار دهد:
- نخاع
- ساقه مغز
- اعصاب بینایی
- ماده سفید در برخی از نواحی مغز
- مخچه که حرکت را هماهنگ می‌کند و تعادل را کنترل می‌کند.
با ایجاد ضایعات بیشتر، رشته‌های عصبی می‌توانند بشکنند یا آسیب ببینند. در نتیجه، تکانه‌های الکتریکی از مغز به آرامی به سمت عصب هدف جریان نمی‌یابد. این بدان معنی است که بدن نمی‌تواند وظایف خاصی را انجام دهد.
علائم و نشانه های بیماری ام اس
از آنجایی که بیماری ام اس بر CNS تأثیر می‌گذارد، که تمام اعمال بدن را کنترل می کند، علائم می‌تواند هر بخشی از بدن را تحت تأثیر قرار دهد. شایع ترین علائم ام اس عبارتند از:
- درد
- خستگی
- سرگیجه
- مشکلات روده
- لرزش غیر ارادی
- مشکلات بینایی
- ضعف عضلانی
- اختلال در عملکرد جنسی
- اسپاسم و گرفتگی عضلانی
- تغییرات عاطفی و افسردگی
- بی حسی و سوزن سوزن شدن
- ایجاد تغییرات در راه رفتن و تحرک
- مشکلات یادگیری و حافظه و عدم تمرکز
- مشکلات مربوط به مثانه و عدم کنترل مثانه
- علامت لرمیت: یک فرد ممکن است هنگام حرکت گردن خود احساسی مانند شوک الکتریکی را تجربه کند که به علامت لرمیت معروف است.
ام اس افراد را به صورت‌های متفاوت تحت تاثیر قرار می‌دهد. برای برخی، با یک احساس ظریف شروع می شود و علائمشان برای ماه‌ها یا سال‌ها پیشرفت نمی‌کند. گاهی اوقات علائم به سرعت در عرض چند هفته یا چند ماه بدتر می‌شوند.
تشخیص بیماری ام اس | تشخیص ام اس با آزمایش خون
برای تشخیص بیماری ام اس، پزشک یک معاینه فیزیکی و عصبی انجام می‌دهد، در مورد علائم سوال می‌کند و سابقه پزشکی فرد را مطالعه می‌کند. نتایح آزمایش خون کمک زیادی به تشخیص بیماری نمی‌کند؛ بنابراین یک پزشک برای تصمیم‌گیری در مورد اینکه آیا یک فرد ام اس دارد یا خیر از چندین روش استفاده می‌کند.
- اسکن MRI از مغز و نخاع را تجویز می‌کند که ممکن است ضایعات را نشان دهد.
- مایع نخاعی را تجزیه و تحلیل می‌کند که ممکن است که در این پروسه آنتی‌بادی‌هایی شناسایی شوند که نشان‌دهنده عفونت قبلی یا پروتئین‌هایی است که با تشخیص MS سازگار است.
- تست پتانسیل برانگیخته را انجام دهد که فعالیت الکتریکی را در پاسخ به محرک‌ها اندازه گیری می‌کند.
بعضی بیماری‌ها علائمی مشابه علائم ام اس دارند، بنابراین پزشک ممکن است که آزمایش‌های دیگری را برای ارزیابی سایر علل احتمالی علائم فرد پیشنهاد کند. اگر پزشک ام اس را تشخیص دهد، باید مشخص کند که چه نوعی است و فعال است یا خیر. ممکن است فرد برای بررسی تغییرات بیشتر در آینده به آزمایشات بیشتری نیاز داشته باشد.
آیا ام اس درمان دارد؟
واقعیت این است که هیچ درمان قطعی برای ام اس وجود ندارد، اما درمان‌هایی در دسترس است که می‌تواند پیشرفت بیماری را کاهش دهد، تعداد و شدت حمله‌ها را کم کند و علائم را تسکین دهد. گزینه‌های درمانی بیماری ام اس عبارتند از:
- داروهایی برای کند کردن پیشرفت
- گفتار درمانی و بلع درمانی
- توانبخشی و فیزیوتراپی
- مشاوره تخصصی
چندین دارو برای درمان و اصلاح بیماری ام اس، دارای تاییدیه سازمان غذا و دارو (FDA) هستند. این داروها با تغییر نحوه عملکرد سیستم ایمنی عمل می‌کنند. پزشک ممکن است مقداری از اینها را به صورت خوراکی، تزریقی یا انفوزیون تجویز کند.
معمولا توصیه می‌شود که فرد استفاده از داروها را در مراحل اولیه ام‌اس شروع کند، زیرا احتمال زیادی وجود دارد که دارو بتواند پیشرفت ام‌اس را کاهش دهد. اما این موضوع قطعا باید زیر نظر پزشک متخصص انجام گیرد.
روش‌های مکمل برای درمان بیماری ام اس
برخی از افراد نیز برای درمان بیماری ام اس از روش‌مکمل استفاده می‌کنند، اما تحقیقات همیشه مفید بودن این درمان‌ها را تایید نمی‌کند. موارد زیر ممکن است به درمان جنبه‌های مختلف ام اس کمک کند:
- ترک یا اجتناب از سیگار
- ماساژ درمانی برای کاهش درد
- طب سوزنی برای درد و راه رفتن
- مدیریت استرس برای تقویت خلق و خو
- داشتن رژیم غذایی سالم با مقدار زیادی میوه، سبزیجات تازه و فیبر
- انجام ورزش برای حفظ قدرت و انعطاف پذیری، کاهش سفتی و تقویت خلق و خو
درمان ام اس با ورزش
همان‌طور که گفتیم انجام ورزش و حرکات خاصی می‌تواند به بهبود بیماری ام اس کمک زیادی کند. شرایط هر بیمار متفاوت است و طبیعتا این موضوع باعث می‌شود که هر کسی حتما برنامه شخص خود را داشته باشد. می‌توانید برای گرفتن یک برنامه متناسب با شرایط خود، با مربیان فیتامین مشورت کنید.
غذاهای مفید برای بیماری ام اس | درمان بیماری ام اس با تغذیه
همان‌طور که توضیح دادیم، ام اس یک بیماری خود ایمنی است که در آن سیستم ایمنی به اشتباه به سیستم عصبی حمله می‌کند. رابطه بین رژیم غذایی و بیماری ام اس ممکن است که مربوط به یکی از موارد زیر شود:
- کمبود ویتامین
- نقش باکتری‌های روده در اختلالات ایمنی
- قدرت پیشگیری بعضی مواد مغذی در حمایت و محافظت از سیستم عصبی
برخی از غذاها ممکن است با تأثیر بر عملکرد سیستم ایمنی، اعصاب و بدن برای افراد مبتلا به ام اس مفید باشند. در ادامه آنها را معرفی می‌کنیم.
پروبیوتیک‌ها و پری بیوتیک‌ها
تنظیم فلور روده با استفاده از پروبیوتیک‌ها، می‌تواند برای افراد مبتلا به ام اس مفید باشد. باکتری‌های پروبیوتیک و پری بیوتیک در مکمل‌ها و طیف وسیعی از غذاهای تخمیر شده در دسترس هستند. موارد زیر همگی حاوی سطوح سالم لاکتوباسیلوس، نوعی باکتری مفید هستند:
- ماست
- کفیر
- کلم ترش
- کامبوچا یا چای تخمیر شده
- کنگر فرنگی
- سیر
- تره فرنگی
- مارچوبه
- پیازها
فیبر
مصرف فیبر مزایای سلامتی بسیاری برای افراد مبتلا به ام اس دارد. یک رژیم غذایی با فیبر بالا می‌تواند به طرق مختلف بر بدن تأثیر مثبت بگذارد. سطوح بالای فیبر در بسیاری از غذاهای گیاهی وجود دارد، از جمله:
- میوه
- سبزیجات
- آجیل و دانه‌ها
- حبوبات، مانند عدس
- غلات کامل
- برنج قهوه‌ای
ویتامین دی
بر اساس گزارش موسسه ملی اختلالات عصبی و سکته مغزی، به نظر می‌رسد افرادی که سطوح بالای ویتامین D دارند کمتر در معرض خطر ابتلا به ام اس هستند. بیشتر ویتامین D بدن از قرار گرفتن در معرض نور خورشید به دست می آید، اما فرد آن را با مصرف منابع زیر نیز می‌تواند دریافت کند:
- جگر گاو
- ماهی روغنی
- زرده تخم مرغ
- محصولات لبنی غنی شده
- برخی از غلات غنی شده، ماست و آب پرتقال
بیوتین
بیوتین شکلی از ویتامین B است. مطالعات نشان می‌دهد که دوز کافی بیوتین -بین ۱۰۰ تا ۶۰۰ میلی گرم در روز- می‌تواند به افراد مبتلا به ام اس پیشرونده کمک به‌سزایی کند. این ویتامین در بسیاری از غذاها وجود دارد، اما مواد غذایی سرشار از بیوتین عبارتند از:
- دانه های آفتابگردان
- نان گندم کامل
- کلم بروکلی
- تخم مرغ
- جگر گاو
- بادام‌ها
- اسفناج
اسیدهای چرب غیر اشباع
مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۷ نشان داد که مصرف کم PUFA ممکن است خطر ابتلا به ام اس را افزایش دهد. نمونه‌هایی از غذاهای حاوی PUFA شامل موارد زیر است:
- ماهی‌های چرب مانند سالمون و ماهی خال مخالی
- برخی روغن‌های گیاهی
آنتی اکسیدان‌ها
بسیاری از غذاهای گیاهی دارای پلی فنول‌ها و اثرات آنتی اکسیدانی و ضد التهابی بر روی سلول‌های بدن هستند. این اثرات ممکن است به جلوگیری از آسیب سلولی کمک کند. پلی فنول‌ها به طور بالقوه برای افراد مبتلا به ام اس مفید هستند. منابع پلی‌فنل‌ها عبارتند از:
- سبزیجات
- ادویه‌ها
- حبوبات
- گیاهان
- غلات
- میوه
- چای
آیا ام اس باعث فلج شدن می‌شود؟
دو سوم افراد مبتلا به ام اس قادر به راه رفتن هستند. با این حال، بسیاری از آنها به کمک‌هایی مانند عصا، ویلچر یا اسکوتر نیاز دارند. پیشرفت ام اس برای هر فرد متفاوت است، بنابراین پیش بینی اینکه چه اتفاقی خواهد افتاد سخت است، اما اکثر افراد ناتوانی شدید و فلج شدن را تجربه نخواهند کرد.
در سال‌های اخیر، دانشمندان پیشرفت سریعی در توسعه داروها و درمان‌های ام اس داشته‌اند. داروهای جدیدتر ایمن‌تر و موثرتر هستند و امید قابل توجهی برای کند کردن پیشرفت بیماری و یا از دست دادن ناتوانی حرکتی (همان به اصطلاح فلج شدن) ایجاد می‌کنند. فردی که درمان مناسب دریافت می‌کند و از یک سبک زندگی سالم پیروی می‌کند، می‌تواند مانند یک فرد سالم، سال‌ها زندگی کند.
پیشگیری از ابتلا به ام اس
در حالی که اهمیت ژنتیک در ابتلا به این بیماری بسیار بالاست؛ اما مهم است که به خاطر داشته باشید که با ایجاد تغییرات خاصی در سبک زندگی‌تان می‌توانید از بیماری MS پیشگیری کنید. تغییراتی مانند:
- ترک سیگار
- قرار گرفتن در معرض آفتاب کافی و مصرف مکمل ویتامین D
- از یک رژیم غذایی سالم و کم چربی اشباع شده استفاده کنید
- سطح استرس خود را پایین نگه دارید و به طور منظم ورزش کنید
سخن پایانی
بیماری ام اس روی سیستم عصبی بدن تاثیر می‌گذارد و ممکن است که فرد دچار علایم مختلفی شود. با راهکارهایی می‌توان از پیشرفت این بیماری جلوکیری کرد و برای درمان و پیشگیری از آن اقدام کرد. در این مطلب همه چیز را درباره MS گفتیم و روش‌های درمان بیماری ام اس را معرفی کردیم.
منابع: medicalnewstoday – medicalnewstoday
دیدگاهتان را بنویسید