بیماری کبد چرب یک بیماری رایج و متاسفانه بدون علامت است که در کشور عزیز ما ایران هم بسیار شایع است. کبد عضوی است که خودش به صورت طبیعی مقداری چربی دارد اما وقتی بیش از ۵% وزن کبد را چربی بگیرد، یعنی شما به بیماری کبد چرب مبتلا شده‌اید. در این مقاله فیتامین درباره پیشگیری از کبد چرب، بهترین و بدترین غذا برای کبد چرب، و اینکه ناشتا برای کبد چرب چی بخوریم صحبت میکنیم.
بیماری کبد چرب چه انواعی دارد؟
بیماری کبد چرب دو نوع دارد: کبد چرب الکی و کبد چرب غیرالکلی. اگر کبد در اثر رژیم غذایی نامناسب، چاقی و کم تحرکی چرب شده باشد در دسته کبد چرب غیرالکی قرار می‌گیرد که این نوع در کشور ما بسیار زیاد است.
کبد چرب غیرالکلی خودش شامل چند درجه یا گرید است که به اسم مراحل کبد چرب (گرید ۱، ۲ و ۳) شناخته می‌شوند.
کبد چرب در مرحله اولیه معمولا علائم خاصی ندارد اما در صورت پیشرفت، میتواند به التهاب، زخم کبد و حتی سیروز کبدی منجر شود. خوشبختانه این بیماری در مراحل اولیه اغلب برگشت‌پذیر است و با تغییر سبک زندگی مثل ورزش و رژیم غذایی سالم قابل کنترل و درمان است.
برای کبد چرب چی بخوریم؟ | لیست بهترین و مفیدترین انواع غذا برای کبد چرب
تغذیه عامل اصلی و بسیار مهمی در کنترل، کاهش و پیشگیری از عوارض بیماری کبد چرب است. اگر چربی کبد هنوز در مراحل اولیه باشد حتما با رژیم بهبود می‌یابد.
در پاسخ به سوال برای کبد چرب بخوریم باید بگوییم که بهترین رژیم غذایی برای کبد چرب، رژیم مدیترانه‌ای است. اگرچه این رژیم برای افراد مبتلا به بیماری کبد چرب طراحی نشده است، اما روش غذایی بسیار سالمی است که به کاهش چربی در کبد کمک می‌کند. رژیم مدیترانه‌ای سرشار از پروتئین، سبزیجات، چربی‌های سالم، آنتی‌اکسیدان‌ها و کربوهیدرات‌های پیچیده است. در ادامه لیست غذاهای مفید رژیم مدیترانه‌ای برای درمان کبد چرب را نام می‌بریم:
- میوه‌ها و سبزیجات مفید
- منابع پروتئینی سالم مثل ماهی و مرغ
- نوشیدنی‌های مفید
- چربی‌های سالم
میوه‌ها و سبزیجات سالم
سبزیجات و میوه‌ها غذاهای ایده‌آلی هستند و باید در صدر فهرست تغذیه‌ای غذا برای کبد چرب قرار گیرند. سبزیجات سبز حاوی موادی هستند که به کاهش کلسترول خون و سلول‌های کبدی کمک می‌کنند.
بیماران مبتلا به بیماری کبد چرب باید حداقل ۲۰۰ گرم میوه تازه و ۳۰۰ گرم سبزیجات سبز هر روز مصرف کنند تا بیماری کنترل شود.
برخی از سبزیجات و میوه‌ها می‌توانند به کاهش چربی خون، جلوگیری از تجمع چربی در سلول‌های کبدی، کاهش کلسترول اضافی، سم‌زدایی کبد و افزایش دفع مواد زائد کمک کنند. سبزیجات تازه مانند گوجه فرنگی تازه، کاهو، کرفس، فلفل زرد، اسفناج، قارچ، سیر، گریپ فروت، و کنگر فرنگی مفید است.
میوه‌های مفید برای کبد چرب هم مثل سیب رسیده، موز، لیمو، پرتقال و نارنگی هستند که پاکسازی خون و متابولیسم چربی در بدن را افزایش می‌دهند. بیماران مبتلا به کبد چرب باید این موارد را به وعده‌های غذایی روزانه خود اضافه کنند تا از بهبودی سریع پشتیبانی کنند.
توصیه میکنیم حتما مقاله «میوه‌های کم کالری» را هم مطالعه کنید.
منابع پروتئینی سالم
غیر از میوه و سبزیجات برای درمان برای کبد چرب چی بخوریم؟واقعیت این است که شما باید مصرف چربی را محدود کنید و در عین حال پروتئین کافی دریافت کنید. به زبان ساده‌تر مصرف گوشت قرمز حتما باید کم شود چراکه چرب است! در عوض باید پروتئین را از منابع گیاهی مانند مرغ، ماهی، شیر، تخم مرغ و لوبیا مصرف دریافت کنید تا از افزایش کلسترول در کبد جلوگیری شود.
برای کبد چرب چی بخوریم؟ نوشیدنی‌های مفید برای کبد چرب
اولین نوشیدنی که توصیه میکنیم بنوشید، آب است. به‌خصوص آب گرم با لیمو که خاصیت سم‌زدایی داشته و به پاکسازی و تقویت کبد کمک می‌کند. همچنین چای سبز یا سیاه با آنتی‌اکسیدان‌های قوی که دارد التهاب و چربی‌های کبد را کاهش می‌دهد.
اگر قهوه دوست دارید نوشیدن یک فنجان قهوه روزانه به محافظت از کبد شما کمک می‌کند.
نوشیدن آبمیوه‌های طبیعی (دقت کنید طبیعی و نه کارخانه‌ای) مثل آب کرفس یا آب چغندر میتواند به کاهش التهاب کبد کمک کند. همچنین دمنوش‌های گیاهی شامل چای زنجبیل و زردچوبه که خواص ضد التهابی و آنتی‌اکسیدانی دارند و می‌توانند به سلامت کبد کمک کنند. مصرف این نوشیدنی‌ها به عنوان مکمل در بهبود کبد چرب بسیار موثر است اما به هیچ عنوان نباید زیاده‌روی کنید.
چربی‌های سالم برای کبد چرب
مصرف چربی برای کسی که به کبد چرب دچار است باید با دقت و حساسیت بالا کنترل شود. درعین حال که باید مصرف غذاهای چرب کاهش یابد، باید حواستان باشد که چربی سالم را همچنان (در مقدار کم) مصرف کنید. در حقیقت انواع روغن‌های سرخ کردنی، غذاهای فست فودی، روغن‌های حیوانی و هر نوع روغنی که کلسترول بدن را بالا ببرد باید کامل حذف شود.
به جای روغن حیوانی، سراغ روغن گیاهی بروید که سالم است. روغن‌های گیاهی برای کبد مفید هستند زیرا اسیدهای چرب غیراشباع دارند که سطح کلسترول بدن را افزایش نمی‌دهند. بیماران مبتلا به بیماری کبد چرب باید از چربی‌های حیوانی به روغن‌های گیاهی روی آورند.
برخی از روغن‌های گیاهی توصیه شده شامل روغن کنجد، روغن سویا و روغن بادام زمینی هستند. با این حال، این روغن‌ها باید در حد اعتدال (روزانه حداکثر ۱ گرم به ازای هر یک کیلوگرموزن فرد) مصرف شوند و از روغن نارگیل برای پخت و پز باید اجتناب شود.
ماهی‌های چرب مانند ماهی سالمون، ساردین، ماهی تن و قزل‌آلا سرشار از اسیدهای چرب امگا ۳ هستند.
تحقیقات نشان می‌دهد که مصرف مکمل امگا ۳ میتواند با کاهش چربی کبد، افزایش کلسترول HDL محافظ و کاهش سطح تری‌گلیسیرید برای افراد مبتلا به کبد چرب مفید باشد.
برنامه غذایی برای درمان کبد چرب
اگر پزشک به شما تشخیص بیماری کبد چرب داده است، لازم است که برنامه غذایی خود را به دقت بررسی کنید و مراقب باشید که غذای ناسالم مصرف نکنید. درمان کبد چرب با تغذیه و کاهش وزن امکان پذیر است؛ بنابراین لازم است که رژیم کاهش وزن سالم داشته باشید. بهتر است از متخصصان تغذیه فیتامین یک برنامه غذایی دریافت کنید تا خیال‌تان راحت باشد که در مسیر درمان هستید.
| صبحانه | اوت میل جو دوسر داغ مخلوط با ۲ قاشق چایخوری بادام + ۱ قاشق غذاخوری دانه چیا و ۱ فنجان انواع توت + ۱ فنجان قهوه سیاه یا چای |
| ناهار | سالاد اسفناج با سس سرکه بالزامیک و روغن زیتون + ۳ اونس مرغ کبابی + ۱ سیب زمینی کوچک پخته شده + ۱ فنجان کلم بروکلی، هویج یا سبزیجات دیگر پخته شده |
| میان وعده | ۱ قاشق چای خوری کره بادام زمینی روی سیب‌های ورقه شده یا ۲ قاشق غذاخوری حمص با سبزیجات خام |
| شام | یک پیاله خوراک لوبیا + یک تکه ماهی کباب شده + کلم بروکلی و هویج پخته شده |
ناشتا برای کبد چرب چی بخوریم؟
برای کسی که کبد چرب دارد، انتخاب صبحانه یا چیزی که ناشتا می‌خورد بسیار مهم است چراکه هم روی قند خون، متابولیسم چربی و عملکرد کبد تاثیرگذار است. در ادامه چند مورد از مواردی که ناشتا برای کبد چرب مفید است را آورده‌ایم:
- یک لیوان آب ولرم با چند قطره لیموترش تازه – به هضم و سم‌زدایی کمک می‌کند.
- چای سبز یا دمنوش‌های ملایم مثل گل‌گاوزبان یا چای بابونه – آنتی‌اکسیدان دارند و التهاب کبد را کاهش می‌دهند.
- یک میوه کم‌قند مثل سیب، پرتقال یا گریپ‌فروت – سرشار از فیبر و ویتامین C.
- جو دوسر پرک با کمی دارچین – فیبر محلول دارد و به کاهش چربی خون کمک می‌کند.
- یک مشت کوچک مغزها (گردو، بادام، پسته بدون نمک) – چربی‌های مفید دارند و برای سلامت کبد مناسبند.
| ناشتا برای کبد چرب چی بخوریم |
|---|
| یک لیوان آب ولرم با چند قطره لیموترش تازه |
| دمنوش‌های گیاهی ملایم |
| یک میوه کم‌قند مثل سیب، پرتقال یا گریپ‌فروت |
| جو دوسر پرک |
| یک مشت کوچک مغزیجات |
مواردی که باید ناشتا پرهیز شود:
- چای پررنگ و قهوه زیاد – تحریک‌کننده و فشار روی کبد
- شیرینی‌ها، کیک یا نان سفید – باعث افزایش قند خون و چربی کبد
- غذاهای سرخشده یا پرچرب حیوانی
صبحانه برای کبد چرب چی بخوریم؟
صبحانه برای فرد مبتلا به کبد چرب باید ساده، سبک، کم‌چرب و سرشار از فیبر و آنتی‌اکسیدان باشد. توصیه میکنیم حتما یک ماده پروتئینی هم داشته باشید تا زود گرسنه نشوید. چند پیشنهاد شامل این موارد است:
| صبحانه برای کبد چرب چی بخوریم؟ |
|---|
| جو دوسر پرک (اوتمیل) با شیر کم‌چرب یا شیر گیاهی + کمی دارچین + چند برش سیب یا توت‌فرنگی. |
| نان سبوس‌دار به همراه کمی پنیر کم‌چرب با خیار و گوجه. |
| تخم‌مرغ آبپز (۱ عدد سفیده + ۱ زرده در هفته کافی است) + سبزیجات تازه (گوجه، خیار، سبزی خوردن). |
| میوه‌های تازه کم‌قند مثل سیب، گلابی، پرتقال، گریپ‌فروت یا انواع توت‌ها. |
| مغزها و دانه‌ها (گردو، بادام، تخم کتان، تخم شربتی) به مقدار کم. |
| چای سبز یا دمنوش ملایم به جای چای پررنگ یا قهوه زیاد. |
برای کبدچرب با گرید یک، مصرف نهایتا دو تخم مرغ در هفته مجاز است؛ اگر گرید کبد شما بالاست برای مصرف تخم مرغ از پزشک اجازه بگیرید.
مواردی که بهتر است در صبحانه مصرف نشود شامل:
- نان سفید، شیرینی، کیک، مربا و شکلات صبحانه (چراکه قند بالایی دارد)
- سوسیس، کالباس، کره حیوانی و خامه (چربی اشباع فراوان دارد).
- نوشیدنی‌های شیرین (نوشابه، آبمیوه صنعتی پر از قند و شکر است).
غذا برای کبد چرب چی بخوریم؟
برای کسی که کبد چرب دارد، ناهار و شام باید شامل غذاهای خانگی سرشار از فیبر، پروتئین و چربی‌های سالم باشد و در عین حال چربی حیوانی و قند بسیار کمی داشته باشد تا هم چربی کبد کاهش یابد و هم سلامتی شما دچار مشکل نشود. توجه کنید که تا زمانی که در حال درمان هستید باید از غذاهای فرآوری شده (مثل ژامبون یا نودل و غیره) خودداری کنید.
در ادامه چند نمونه غذا برایتان قرار می‌دهیم تا دیگر برای سوال شام برای کبد چرب چی بخوریم استرس نداشته باشید!
| غذا برای کبد چرب چی بخوریم؟ |
|---|
| مرغ کبابی با برنج سبوس‌دار، هویج کبابی و اسفناج پخته |
| سالاد سبزیجات با سیب‌زمینی و لوبیا سبز |
| خوراک عدس با قارچ |
| خوراک لوبیا با کاهو |
| خوراک مرغ کبابی با سبزیجات دلخواه مثل کاهو و گوجه و سس خانگی شامل سرکه و ادویه |
| همبرگر بوقلمون یا مرغ کبابی با کاهو و گوجه‌فرنگی (روی نان سبوس‌دار یا بدون نان) و سیب‌زمینی کبابی |
| مرغ کبابی، سیب‌زمینی پخته متوسط و سبزیجات کبابی |
| ماهی کبابی |
| میگو و سبزیجات فراوان |
چربی‌های مجاز در رژیم غذایی فرد مبتلا به کبد چرب شامل روغن زیتون، روغن کنجد، مغزها (گردو، بادام)، دانه‌ها (تخم کتان، چیا) به مقدار کم است.
چه غذاهایی برای کبد چرب مضر است؟
اگر بیماری کبد چرب دارید، قطعا یک سری غذاها باید حذف شوند یا به حداقلترین میزان ممکن برسند! پزشک حتما توصیه‌های لازم را به شما ارائه می‌دهد. ما هم در ادامه غذاهای مضر برای کبد چرب را نام می‌بریم:
- الکل: الکل میتواند یکی از علل اصلی بیماری کبد چرب و همچنین سایر بیماری‌های کبدی باشد.
- قند و شکر مصنوعی: هرچیزی که قند و شکر مصنوعی دارد مانند آب نبات، کلوچه، نوشابه و آب میوه خودداری کنید. قند خون بالا میزان تجمع چربی در کبد را افزایش می‌دهد.
- غذاهای سرخ شده: این غذاها چربی و کالری بالایی دارند.
- زرده تخم مرغ: چراکه کلسترول خون را بالا می‌برد.
- غذاهای خیلی شور: مصرف زیاد نمک میتواند خطر ابتلا به کبد چرب غیرالکلی را افزایش دهد. محدود کردن مصرف سدیم به کمتر از ۲۳۰۰ میلی‌گرم در روز توصیه می‌شود.
- نان سفید، برنج و ماکارونی: آرد سفید معمولا بسیار فرآوری شده است و مواد تهیه شده از آن به دلیل کمبود فیبر می‌توانند قند خون شما را بیشتر از غلات کامل افزایش دهند.
- گوشت قرمز: گوشت گاو و گوسفند سرشار از چربی اشباع است. به طور کلی، گوشت‌های فرآوری شده نیز باید محدود شوند، زیرا سرشار از سدیم و چربی اشباع است.
- میوه‌های شیرین: اگرچه میوه‌ها و سبزیجات به طور کلی سالم هستند، اما بیماران مبتلا به بیماری کبد چرب باید از مصرف میوه‌ها و سبزیجات سرشار از فروکتوز خودداری کنند زیرا می‌توانند خطر چاقی، دیابت و کاهش اثربخشی درمان را افزایش دهند.
- غذاهای تند: غذاهای تند مانند سیر، زنجبیل، فلفل چیلی، قهوه و فلفل سیاه برای بیماران مبتلا به بیماری کبد چرب مناسب نیستند. مصرف آنها میتواند وضعیت را بدتر کند زیرا کبد نمی‌تواند چربی را به طور موثر پردازش کند.
- محرک‌ها: محرک‌هایی مانند الکل و نوشیدنی‌های گازدار و کافئین بالا برای بیماران مبتلا به بیماری کبد چرب مضر هستند و خطر عوارضی مانند سیروز، هپاتیت و سرطان کبد را افزایش می‌دهند.
برای درمان و پیشگیری از کبد چرب چه کنیم؟
علاوه بر اصلاح رژیم غذایی، نکات و موارد دیگری هم وجود دارد که می‌توانید رعایت کنید تا کبد شما بهبود یابد؛ یک نکته مهم کاهش وزن است. رابطه کبد چرب و اضافه وزن بسیار مستقیم و قوی است.
اضافه وزن و به خصوص چاقی شکمی باعث جمع شدن چربی در سلول‌های کبدی می‌شود و این تجمع چربی درنهایت منجر به التهاب و آسیب به کبد می‌گردد. نکاتی که در ادامه نام می‌بریم به اندازه تغذیه مهم است.
فعالیت بدنی باشید
ورزش منظم میتواند به شما در کاهش وزن و مدیریت بیماری کبد کمک کند. سعی کنید حداقل ۳۰ دقیقه ورزش هوازی در بیشتر روزهای هفته انجام دهید.
توصیه میکنیم حتما مقاله «ورزش برای کبد چرب» را مطالعه کنید که درباره انتخاب بهترین ورزش برای کبد چرب و روش درمانی آن است.
سطح چربی خون‌تان را کاهش دهید
برای کمک به مدیریت سطح کلسترول و تری گلیسیرید، میزان مصرف چربی اشباع و قند خود را کنترل کنید. اگر تغییرات رژیم غذایی و ورزش برای کاهش کلسترول شما کافی نباشد، پزشک به شما دارو می‌دهد.
مراقب دیابت باشید
دیابت و بیماری کبد چرب اغلب با هم رخ می‌دهند. یک رژیم غذایی متعادل و ورزش منظم میتواند به شما در مدیریت هر دو بیماری کمک کند.
سخن پایانی
بیماری کبد چرب بیماری خطرناکی است که در متاسفانه در جامعه ما هم بسیار رواج دارد. در این مقاله فیتامین به اصول درمان کبد چرب با تغذیه پرداختیم و کامل به سوال «برای کبد چرب چی بخوریم» پاسخ دادیم. اگر سوالی دارید در قسمت نظرها برای ما بنویسید.
سوالات متداول
سریعترین راه برای کاهش کبد چرب چیست؟
بهبود کبد چرب یک شبه اتفاق نمیافتد. کاهش مصرف الکل، خوردن غذاهای کامل گیاهی بیشتر و حفظ وزن سالم میتواند به شما در دیدن نتایج کمک کند.
کدام غذاها باید برای کبد چرب حذف شوند؟
هرنوع نوشیدنی الکی، قند مصنوعی مانند آبنبات، نوشابه و آبمیوه، غذاهای سرخشده یا بسیار فرآوریشده، مانند نان، برنج و ماکارونی تهیهشده از آرد سفید، گوشت قرمز، بهویژه گوشت گاو بهتر است تا حد امکان حذف شود و اگر ممکن نیست به حداقلترین مقدار ممکن برسد.
کبد چرب و ورزش چه ارتباطی باهم دارند؟
برای کبد چرب بهترین ورزش، ورزش هوازی است. توصیه میکنیم حداقل روزانه ۳۰ دقیقه ورزش هوازی داشته باشید.
کدام گیاهان دارویی برای کبد چرب مصرف کنیم؟
مصرف بعضی گیاهان به شکل دمنوش، جوشانده یا عرقیات به همراه رژیم غذایی سالم و سبک زندگی مناسب میتواند در بهبود کبد چرب بسیار مفید باشد اما درباره انتخاب هر نوع دارویی حتما باید با پزشک مشورت کنید چراکه مصرف سرخود هرنوع دارو (حتی گیاهی) ممکن است شرایط شما را بدتر کند.
منابع: healthline، webmd
