علائم کبد چرب چیست؟

کبد چرب در مراحل اولیه یک بیماری بدون علامت است تا حدی که به آن لقب «کبد خاموش» داده‌اند! متاسفانه کبد چرب به آرامی در بدن شکل می‌گیرد و تا مدت‌ها هیچ نشانه‌ خاصی از خود بروز نمی‌دهد. در این مقاله فیتامین همه علائم کبد چرب را نام می‌بریم تا بتوانید حتی در مراحل اولیه، نشانه‌های کبد چرب را پیدا کنید.

کبد چرب چیست و چرا ایجاد می‌شود؟

تعریف کبد چرب به زبان ساده یعنی چربی زیادی در کبد شما جمع شده است. کبد سالم چربی بسیار کمی دارد و اگر الکل زیادی بنوشید یا در مدت طولانی غذای نامناسب بخورید، تجمع چربی در کبد بالا می‌رود. وقتی بیش از ۵٪ از وزن کل کبد را چربی بگیرد یعنی به بیماری کبد چرب مبتلا شده‌اید و کبد شما دیگر نمی‌تواند عملکرد عادی داشته باشد. متاسفانه بیش از ۳۰ درصد ایرانیان دچار این بیماری هستند و خیلی‌ها خودشان بی‌خبرند.

کبد، دومین ارگان بزرگ بدن شماست و نقش حیاتی در زندگی شما دارد. چرب شدن این عضو مهم می‌تواند باعث التهاب و زخم و در موارد شدیدتر باعث نارسایی کبدی شود.

توصیه می‌کنیم مقاله «برای کبد چرب چی بخوریم» را مطالعه کنید تا با اصول تغذیه برای این بیماری آشنا شوید.

علائم کبد چرب چیست؟ همه نشانه‌های کبد چرب

بیماری کبد چرب متاسفانه در مراحل اولیه هیچ علامت خاصی ندارد. وقتی مراحل بیماری پیشرفته‌تر می‌شود علائم شایعی مثل خستگی، درد یا ناراحتی در قسمت بالای سمت راست شکم بروز پیدا می‌کند. در موارد شدیدتر، به خصوص زمانی که آسیب‌های بیشتر به کبد وارد می‌شود، علائم جدی‌تری هم ظاهر می‌شوند. در ادامه علائم کبد چرب را توضیح می‌دهیم:

علائم کبد چرب: خستگی

احساس خستگی همیشگی یا کمبود انرژی، یکی از شایع‌ترین علائم اولیه این بیماری است. کبد نقش مهمی در متابولیسم انرژی دارد و وقتی خیلی چرب شود، به طور درست نمی‌تواند وظیفه‌اش را انجام دهد و بر سطح انرژی بدن تأثیر منفی می‌گذارد.

علائم کبد چرب: درد شکم

درد یا ناراحتی در قسمت بالای سمت راست شکم، از دیگر علائم کبد چرب است. علت این موضوع می‌تواند التهاب کبد باشد.

علائم کبد چرب: ضعف بدن

ضعف عضلانی یا ضعف عمومی بدن از دیگر علائم کبد چرب است و علت آن به مختل شدن توانایی کبد در پردازش مواد مغذی و سموم در آسیب پیشرفته کبد برمی‌گردد.

علائم کبد چرب: از دست دادن اشتها و کاهش وزن

اختلال در عملکرد کبد فرآیند هضم را بهم می‌زند و مسیرهای سیگنال مربوط به گرسنگی را مختل می‌کند؛ در نتیجه دچار کاهش اشتها می‌شوید و وزن کم می‌کنید.

علائم کبد چرب: حالت تهوع

هرنوع اختلال در عملکرد کبد بر سیستم گوارش هم تاثیر می‌گذارد و ممکن است دچار حالت تهوع یا استفراغ شوید.

علائم کبد چرب: یرقان یا زردی پوست و چشم

این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که کبد به شدت آسیب دیده و نمی‌تواند بیلی‌روبین را به درستی تصفیه کند و منجر به تجمع آن در خون و بافت‌ها می‌شود.

علائم کبد چرب: بزرگ شدن کبد (هپاتومگالی)

کبد بزرگ شده که در طول معاینه فیزیکی یا آزمایش تصویربرداری تشخیص داده می‌شود، نشان دهنده تجمع چربی و التهاب است. اگرچه به خودی خود دردناک نیست، اما ممکن است باعث احساس پری یا فشار در قسمت بالای شکم شود.

علائم کبد چرب: خارش و ورم پوست

تجمع نمک‌های صفراوی در پوست به دلیل اختلال در عملکرد کبد می‌تواند پوست را کاملا بهم بریزد و یکی از علامت‌های آن خارش مداوم است. همچنین در مراحل بعدی آسیب کبدی (زمانی که کبد دچار فیبروز یا سیروز شود) عملکرد ضعیف کبد و جریان خون باعث تجمع مایعات در بافت‌های بدن می‌شود و منجر به تورم قابل مشاهده می‌شود.

علائم کبد چرب: سرگیجه

در موارد شدید، سمومی که کبد به طور معمول فیلتر می‌کرده اما حالا نمی‌تواند دفع کند، در خون جمع می‌شود و بر مغز تأثیر می‌گذارند. در نتیجه شما دچار سرگیجه می‌شوید. سرگیجه ناشی از آسیب دیدگی شدید کبد که گاهی اوقات انسفالوپاتی کبدی نامیده می‌شود.

علائم کبد چرب: کبودی یا خونریزی آسان

با نارسایی عملکرد کبد، تولید پروتئین‌های مورد نیاز برای لخته شدن خون کاهش می‌یابد و باعث می‌شود شما راحت‌تر از حد معمول کبود شوید یا خونریزی کنید.

علائم کبد چرب: مدفوع کم‌رنگ

مدفوع کم‌رنگ یا خاکی‌رنگ یکی از نشانه‌هایی است که در مراحل پیشرفته‌تر کبد چرب ممکن است دیده شود، و معمولا نشان‌دهنده‌ی اختلال در عملکرد کبد یا جریان صفرا است.

نکته مهم: اگر مدفوع کم‌رنگ همراه با زردی پوست، خارش بدن، ادرار تیره یا خستگی شدید دیده شود، باید فورا به پزشک مراجعه کنید؛ چون ممکن است نشانه‌ انسداد صفراوی یا آسیب جدی کبدی باشد.

علائم کبد چرب: ادرار تیره

ناشی از دفع بیلی‌روبین اضافی در ادرار به دلیل اختلال در پاکسازی کبد است. این علامت زمانی رخ می‌دهد که جریان صفرا مختل می‌شود (کلستاز)، که منجر به تجمع اسیدهای صفراوی و بیلی‌روبین در بدن می‌شود.

علائم کبد چرب: کاهش وزن

کاهش وزن ناخواسته ممکن است نشان دهنده بیماری پیشرفته کبدی باشد که بر متابولیسم و ​​هضم کلی تأثیر می‌گذارد.

بسیاری از مبتلایان به کبد چرب در مراحل اولیه هیچ علامتی ندارند و این علائم معمولا با پیشرفت بیماری، ظاهر می‌شوند.

مرحله	علائم رایج
مراحل اولیه	اغلب بدون علامت – یا فقط خستگی و بی‌حالی
مراحل میانی	خستگی، درد، ضعف و کاهش وزن
مرحله پیشرفته	خارش پوست، ورم، گیجی، کبودی پوست، زردی چشم

علائم کبد چرب در مراحل مختلف بیماری

این بیماری چهار درجه یا گرید دارد و علایم کبد چرب بسته به میزان پیشرفت بیماری، متفاوت ظاهر می‌شوند.

گرید یک: استئاتوز ساده

کبد از حالت عادی چرب‌تر شده است اما هنوز التهاب یا آسیبی وجود ندارد. در بیشتر موارد هیچ علامتی وجود ندارد؛ این بیماری اغلب خاموش است. شاید خستگی خفیفی وجود داشته باشد که به دلیل کاهش کارایی در متابولیسم کبد است.

در این مرحله، کبد چرب با تغییرات سبک زندگی (رژیم غذایی، ورزش، مدیریت وزن) قابل برگشت است.

گرید ۲: استئاتوهپاتیت

چربی زیادی در کبد التهاب ظاهر می‌شود و سلول‌های کبدی شروع به آسیب دیدن می‌کنند.

علایم کبد چرب در این مرحله معمولا شامل:

• خستگی مداوم (به دلیل التهاب و فشار کبد)
• ضعف بدن (چون متابولیسم انرژی بهم ریخته می‌شود)
• درد یا فشار خفیف در قسمت بالای سمت راست شکم که ناشی از التهاب و بزرگ شدن کبد است.
• حالت تهوع یا از دست دادن اشتهای گاه به گاه هم ممکن است رخ دهد.

در این مرحله، کبد ملتهب است اما در صورت رفع علت (مثلا چاقی، مقاومت به انسولین) همچنان می‌تواند بهبود یابد.

گرید ۳: فیبروز

بافت اسکار در اطراف کبد و رگ‌های خونی مجاور شروع به تشکیل می‌کند، اما کبد هنوز نسبتا عملکردش را دارد.

علائم معمول شامل:

• خستگی و ضعف مداوم
• ناراحتی یا نفخ شکم قابل توجه‌تر
• کاهش وزن یا کاهش اشتهای بی‌دلیل
• خارش گاه به گاه پوست

گرید سه مرحله‌ای است که کبد در حال آسیب جدی است اما در صورت درمان زودهنگام تا حدی قابل برگشت است.

گرید ۴: سیروز (زخم پیشرفته کبد)

ساختار کبد به طور غیرقابل بازگشت دچار زخم شده و عملکرد آن شدیدا دچار نارسایی شده است.

علایم کبد چرب در این مرحله:

• یرقان (زردی پوست و چشم‌ها) – ناشی از تجمع بیلی‌روبین.
• تورم پاها (ادم) و شکم (آسیت) – به دلیل گردش خون ضعیف و تولید کم پروتئین.
• خارش پوست و ادرار تیره – ناشی از تجمع اسیدهای صفراوی.
• کبودی یا خونریزی آسان – پروتئین‌های انعقادی کمتری تولید می‌شوند.
• گیجی یا مشکل در تمرکز (انسفالوپاتی کبدی) – سموم در مغز تجمع می‌یابند.
• خستگی و ضعف شدید.

این مرحله متاسفانه برگشت‌ناپذیر است و ممکن است نیاز به پیوند کبد داشته باشید.

انواع بیماری کبد چرب

۲ نوع اصلی بیماری کبد چرب وجود دارد:

• کبد چرب الکلی
• کبد چرب غیرالکلی

که نوع دوم در کشور ما بسیار رایج است.

روش‌های تشخیص کبد چرب

از آنجا که علایم کبد چرب معمولا در مراحل اولیه ظاهر نمی‌شوند، بیشتر اوقات شما زمانی متوجه می‌شوید که بیماری بسیار پیشرفته شده باشد. البته گاهی اوقات ممکن است آزمایشی به دلایل دیگر بدهید و در نتیجه آزمایش، مشکل کبدی هم نشان داده شود. به عنوان مثال، آزمایش خونی که در طول معاینه سالانه انجام می‌شود، ممکن است سطح بالایی از آنزیم‌های کبدی را نشان دهد و پزشک بررسی بیشتر را شروع کند.

آزمایش‌هایی که برای تشخیص کبد چرب و بررسی میزان آسیب کبدی انجام می‌شوند عبارتند از:

• آزمایش خون
• آزمایش آنزیم‌های کبدی و عملکرد کبد
• آزمایش غربالگری بیماری سلیاک.
• قند خون ناشتا
• سونوگرافی شکم
• ام آر آی و سی تی اسکن

سونوگرافی شکم اغلب اولین آزمایشی است که در صورت مشکوک بودن به بیماری کبد انجام می‌شود اما تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) یا سی تی اسکن در یافتن فیبروز خفیف کبد بهتر هستند.

نمونه گیری یا بیوپسی کبد

اگر آزمایش‌های دیگر، علایم کبد چرب پیشرفته‌ را نشان دهند، یا اگر نتایج آزمایش شما نامشخص باشد، پزشک ممکن است بیوپسی کبد را پیشنهاد کند. در روش بیوپسی، یک قطعه کوچک از بافت کبد شما برمی‌دارند و بافت نمونه در آزمایشگاه بررسی می‌شود. بیوپسی کبد بهترین راه برای تشخیص کبد چرب است و میزان آسیب کبدی را به وضوح نشان می‌دهد.

چه زمانی برای کبد چرب باید به پزشک مراجعه کنیم؟

از آنجاکه بیماری کبد چرب اغلب علائم واضحی ندارد، بهتر است سالانه آزمایش چکاپ کامل انجام دهید تا خیالتان از بابت سلامت ارگان‌های داخلی بدن راحت باشد.

اگر علایم کبد چرب را دارید، به پزشک خود مراجعه کنید.

برای درمان کبد چرب چه کنیم؟

اولین راهکار درمان کبد چرب، تغییر سبک زندگی است. این بیماری در اثر یک سبک زندگی غلط و ناسالم ایجاد شده و درمان معجزه‌آسا یا یک شبه ندارد؛ باید سبک زندگی سالم را در پیش بگیرید و پس از مدتی شاهد بهبود وضعیت خود باشید. در ادامه نکات مهم را برایتان نام می‌بریم:

تغذیه

تغذیه بسیار بسیار مهم است. بلافاصله پس از اینکه متوجه شدید کبد شما چرب شده است باید غذاهای ناسالم را حذف کنید و به غذاهای سالم مثل سبزیجات رو بیاورید. داشتن یک رژیم غذایی سالم سرشار از میوه و سبزیجات، غلات کامل و چربی‌های سالم ضروری است و غذاهایی مثل فست فودها، نوشابه، کیک و شیرینی و هرچیزی که قند فراوان دارد یا در روغن سرخ شده باید حذف شود. همچنین الکل را کنار بگذارید؛ حتی اگر کبد چرب غیرالکلی دارید چراکه الکل به کبد آسیب جدی می‌زند.

در افراد چاق، کاهش وزن خودش به تنهایی یکی از درمان‌های کبد چرب است؛ البته لازم است کاهش وزن شما اصولی باشد.

ورزش

ورزش و تحرک بیشتر به شما کمک می‌کند که وزن کم کنید؛ اما مهم‌تر از کاهش وزن ورزش حساسیت به انسولین را بهبود می‌بخشد و التهاب‌های داخلی بدن را کاهش می‌دهد.

ورزش منظم، به‌ویژه ترکیب فعالیت‌های هوازی (مانند پیاده‌روی سریع یا دوچرخه‌سواری) و تمرینات مقاومتی، باعث چربی سوزی در بدن می‌شود.

فعالیت بدنی به کنترل وزن بدن کمک می‌کند و چربی احشایی (چربی مضر اطراف اندام‌های داخلی) را کاهش می‌دهد، که هر دو از عوامل کلیدی در پیشگیری و درمان کبد چرب هستند. ورزش کردن حتی اگر منجر به کاهش وزن زیاد نشود بازهم سطح آنزیم‌های کبدی را بهبود می‌بخشد و باعث بهبودی و ترمیم سلول‌های کبدی می‌شود. بنابراین ورزش یکی از موثرترین راه‌های درمان کبد چرب غیرالکلی است.

ما در مقاله «بهترین ورزش برای کبد چرب» به طور مفصل درباره اینکه کدام ورزش‌ها برای این بیماری مفید هستند صحبت کرده‌ایم؛ توصیه می‌کنیم حتما این مقاله را بخوانید!

دارو

هیچ درمان یا داروی خاصی وجود ندارد. تنها راه درمان کبد چرب، داشتن یک سبک زندگی سالم (غذاهای سالم و ورزش) و کاهش وزن است. البته اگر به بیماری‌های دیگری مثل دیابت و فشار خون مبتلا باشید، پزشک داروهایی برای این بیماری‌ها توصیه می‌کند که لازم است مصرف کنید.

سخن پایانی

بیماری کبد چرب بسیار آسیب‌زاست و ممکن است در گریدهای بالا حتی منجر به از دست رفتن جان فرد شود. بنابراین آگاهی از علائم کبد چرب و گریدهای مختلف آن، یک گام مهم در پیشگیری و کنترل این بیماری است. در این مقاله فیتامین به همه نشانه‌های کبد چرب و علایم آن اشاره کردیم و همچنین روش‌های درمانی را هم نام بردیم. اگر سوالی دارید در قسمت نظرات برای ما بنویسید.

سوالات متداول

منابع: healthdirect، medlineplus