بی اشتهایی عصبی یا انورکسیا نوعی اختلال در غذا خوردن محسوب می‌شود که می‌تواند جدی و خطرناک باشد. بیاشتهایی عصبی در واقع یک اختلال است و شامل این رفتارها می‌شود: پرهیز از خوردن، گرسنگی کشیدن، تمایل بی‌وقفه برای لاغری و ترس شدید از چاقی، تصویر بدنیِ تحریف‌شده و غیرواقعی از خود که در آن فرد علی‌رغم لاغری‌اش، خود را چاق می‌داند.
بی اشتهایی عصبی را باید به رسمیت شناخت و هرچه زودتر برای درمان و برطرف کردن آن اقدام کرد، چون این اختلال می‌تواند به بدن و سلامتی آسیب زیادی بزند. در این مطلب از فیتامین علائم و دلایل بی اشتهایی عصبی را می‌گوییم و راهکارهای درمانی آن را نیز معرفی می‌کنیم، پس حتما تا انتهای مطلب، با ما باشید.
بی اشتهایی عصبی یا انورکسیا چیست؟
بی اشتهایی عصبی (Anorexia Nervosa) که آنورکسیا هم نامیده می‌شود، یک اختلال تغذیه‌ای بسیار جدی اما قابل درمان است که در آن فرد شدیدا از افزایش وزن می‌ترسند و خود را چاق تصور می‌کنند. این افراد برای کاهش وزن دست به هرکاری می‌زنند و حتی با روش‌های افراطی و بسیار اشتباه سعی در لاغری دارند. این بیماری معمولا با افسردگی و اضطراب هم همراه است.
آنورکسیا فقط یک اختلال تغذیه‌ای نیست؛ بلکه یک اختلال روانی هم است و اگر این بیماری را داشته باشید، شدیدا نسبت به وزن خود، غذاهایی که می‌خورید و کالری غذاها وسواس پیدا می‌کنید.متاسفانه این بیماری این روزها در جامعه بسیار رایج است و به‌خصوص دختران نوجوان را بیشتر تحت تاثیر قرار می‌دهد.
علائم و نشانه‌های بی اشتهایی عصبی کدام است؟
بیاشتهایی عصبی یا همان آنورکسیا، علائم جسمی و رفتاری مختلفی دارد و نمی‌توان از روی ظاهر یک فرد تشخیص داد که آیا به بی اشتهایی عصبی مبتلاست یا نه. گرسنگی شدید بر عملکرد مغز تاثیرات بد زیادی دارد و باعث بروز علایم جسمی و رفتاری مختلفی می‌شود؛ از طرفی فشار روانی و ترس چاقی فرد را دچار علایم احساسی و عاطفی شدیدی می‌کند. در ادامه علایم مختلف این بیماری را برایتان نام می بریم.
علائم جسمی
علائم جسمی بی اشتهایی عصبی می‌تواند شامل ضربان قلب نامنظم، فشار خون پایین و کم‌آبی بدن باشد. سایر علائم جسمی شامل موارد زیر است:
- سرگیجه یا غش
- کاهش وزن شدید
- کاهش تراکم استخوان
- خستگی و ضعف مفرط
- مشکل در دفع و درد معده
- در زنان، قطع شدن عادت ماهانه
- زرد شدن پوست، شکنندگی ناخن‌ها و ریزش شدید مو
علائم رفتاری و احساسی
علایم احساسی می‌تواند شدیدتر و جدی‌تر باشد؛ واضح ترین علامت این است که فرد میل به غذا ندارد یا از غذا خوردن امتناع می‌کند. همچنین، رژیم‌های سختگیرانه و افراطی بگیرد تا لاغر شود.
- ورزش بیش از حد
- مشکل در خواب (بی‌خوابی)
- استفراغ عمدی یا مصرف ملین
- نگرانی بیش از حد درباره‌ی چاق شدن
- آسیب‌رساندن به خود یا داشتن افکار یا اقدام به خودکشی
- استفاده بیش از حد از داروهای لاغری و دمنوش‌های چربی سوز
- تغییرات احساسی مانند افسردگی، انزوا، عصبانیت یا تحریک‌پذیری
- ترس شدید از افزایش وزن، که می‌تواند شامل اندازه‌گیری مکرر وزن یا سایز بدن باشد
- وسواس در مورد ظاهر، از جمله چک کردن مداوم خود در آینه و پوشیدن لباس‌های چندلایه برای پنهان کردن بدن
بیاشتهایی عصبی می‌تواند زندگی فرد را به شدت تحت تأثیر قرار دهد، اما با درمان مناسب، امکان بازیابی سلامت جسمی و روانی وجود دارد.
علت های به وجود آمدن انورکسیا چیست؟
آنورکسیا یک اختلال پیچیده است و یک دلیل خاص ندارد. تحقیقات نشان می دهد که ترکیبی از عوامل خاص می‌تواند باعث آنورکسیا شود که در ادامه نام می بریم.
ژنتیک
متاسفانه ژنتیک نقش پررنگی در بروز این اختلال دارد و اگر یکی از افراد درجه یک دچار آنورکسیا باشد احتمال ابتلای فرد ۱۰ برابر بیشتر می‌شود.
تروما یا حادثه
بسیاری از کارشناسان بر این باورند که اختلالات خوردن زمانی اتفاق می‌افتد که یک اتفاق بسیار بد آسیب‌زا برای فرد افتاده باشد و فرد به علت تجربه احساسات دردناک و طاقت‌فرسا شدیدا دچار وسواس لاغری شده باشد. به عنوان مثال، بی‌اعتنایی‌های عاطفی شدید از سمت خانواده یا تجربه آزار جنسی می‌تواند باعث اختلال خوردن در بعضی افراد شود.
محیط و فرهنگ
شاید مهم‌ترین عامل ایجاد آنورکسیا، محیط زندگی فرد باشد. در فرهنگ‌هایی که لاغری مساوی با زیبایی است و فشارهای شدیدی روی نوجوانان و جوانان برای لاغری وجود دارد، ابتلا به بی اشتهایی عصبی بسیار رایج است.
فرهنگ جامعه، رسانه های اجتماعی، فیلم‌ها و تبلیغاتی که لاغری را به زیبایی، شادی و موفقیت پیوند می‌دهند نوجوانان را به سمت این بیماری سوق می‌دهند.
روش درمان بی اشتهایی عصبی
این بیماری قطعا درمان دارد، هرچند درمان آن پرچالش و طولانی است. بزرگ‌ترین چالش در درمان بی اشتهایی عصبی این است که فرد بپذیرد که دچار یک مشکل جدی است. بسیاری از افراد مبتلا به آنورکسیا، بیماری خود را انکار می‌کنند و معمولاً دنبال درمان نمی‌روند؛ بلکه خانواده‌شان آن‌ها را برای درمان می‌آورند. به همین دلیل، تشخیص و درمان زودهنگام این اختلال اهمیت زیادی دارد.
درمان بیاشتهایی بسته به شرایط فرد متفاوت است؛ در موارد بسیار جدی ممکن است به بستری شدن در بیمارستان نیاز باشد؛ البته در بیشتر موارد نیازی به بستری نیست و با رئان درمانی و اصلاح سبک زندگی قابل درمان است.
روان‌درمانی برای درمان بی اشتهایی عصبی
در جلسات مشاوره روان‌درمانی بر تغییر الگوهای فکری و رفتاری تمرکز می‌شود و مشاور سعی می‌کند تکنیک‌هایی برای ایجاد نگرش سالم نسبت به غذا و وزن و تغییر مکانیسم‌های دفاعی به فرد بیمار آموزش دهد.
حمایت خانواده نقش بسیار مهمی در موفقیت درمان بی اشتهایی عصبی دارد. اعضای خانواده باید درک درستی از اختلال تغذیه‌ای داشته باشند و علائم آن را بشناسند.
یکی از روش‌های مؤثر درمان، شرکت در جلسات مشاوره با اعضای خانواده است تا همه باهم برای سلامتی و بهبود فرد تلاش کنند.
مصرف داروهای روان پزشکی
گاهی اوقات که اضطراب و افسردگی شخص بسیار شدید می‌شود، روان‌پزشک دارو تجویز می‌کند. در برخی موارد، داروهای جسمی هم تجویز می‌شود.
در مواردی که کاهش وزن شدید منجر به سوء‌تغذیه و سایر مشکلات جدی جسمی یا روانی مانند اختلالات قلبی، افسردگی شدید و افکار یا رفتارهای خودکشی شود، بستری شدن در بیمارستان ضروری است.
اصلاح سبک زندگی و برنامه غذایی و ورزشی اصولی
سبک زندگی در درمان اختلال‌های غذایی و روانی بسیار مهم است و داشتن یک برنامه غذایی و ورزشی مناسب بخش مهمی از روند درمان آنورکسیا است.
برنامه غذایی برای درمان آنورکسیا
یکی از مهم‌ترین بخش‌های درمان بی اشتهایی عصبی، رسیدن به وزن سالم و اصلاح الگوهای غذایی نامناسب است. متخصص تغذیه در کنار روانشاس یک برنامه غذایی اصولی می‌نویسند که به آرامی و کم کم اجرا شود و با برنامه ریزی درست فرد برای الگوی غذایی مناسب آماده شود. برنامه‌ریزی منظم برای وعده‌های غذایی و میان‌وعده‌ها می‌تواند به جلوگیری از پرخوری‌های ناگهانی یا گرسنگی شدید کمک کند.
برنامه ورزشی برای درمان آنورکسیا
ورزش در برخی موارد می‌تواند مفید باشد، اما باید با احتیاط انجام شود زیرا بسیاری از مبتلایان به آنورکسیا از ورزش به‌عنوان سلاحی برای لاغری استفاده می‌کنند. برنامه ورزشی باید شامل ورزش‌های سبک و آرام بخش مثل یوگا و پیاده روی باشد و وقتی حال فرد بهتر شد از برنامه های قدرتی سبک برای عضله سازی استفاده کند. مهم است که مربی روی حال خوب تمرکز داشته باشد نه کالری سوزی تمرین، تا فرد هم کم کم با ورزش آشتی کند.
اصلاح سبک زندگی برای درمان آنورکسیا
از آنجاکه مبتلایان به بی اشتهایی عصبی بسیار دچار استرس و اضطراب هستند، یادگرفتن روش‌های مختلف مدیتیشن و تخلیه احساسی درست به کنترل احساسات کمک می کند. هرچه سبک زندگی آرام‌تر و منظم‌تر باشد، حال فرد زودتر خوب می‌شود. برنامه خواب درست، ورزش اصولی و روابط خانوادگی درست به بهبود حال فرد کمک می‌کند.
درمان بی اشتهایی چقدر طول می کشد؟
فرآیند بهبودی در هر فرد متفاوت است. نکته مهم این است که بهبودی از بیاشتهایی شدنی است و نباید امیدتان را از دست دهید. درمان شامل بخش‌های مختلفی است که هر یک ممکن است زمان متفاوتی طول بکشد.
مهم نیست که شما یا عزیزان‌تان در چه مرحله‌ای از بهبودی هستید، ادامه دادن روند درمانی برای بازگشت به سلامتی ضروری است.
سخن پایانی
بیاشتهایی عصبی یا انورکسیا نوعی اختلال خوردن است که فرد دچار وسواس فکری در مورد خوردن می‌شود و تمایل به لاغری بیش از حد دارد. این اختلال با روان درمانی و مصرف دارو و اصلاح سبک زندگی قابل درمان است. در این مطلب از علائم و دلایل مختلف بی اشتهایی عصبی گفتیم و راهکارهای درمانش را معرفی کردیم.
منابع: hopkinsmedicine– clevelandclinic– mayoclinic
